Dane makroekonomiczne to dane statystyczne, które pokazują stan gospodarki danego kraju lub regionu. Są one barometrami gospodarki.
Co mówią wskaźniki makroekonomiczne?
Wskaźniki makroekonomiczne są używane przez rządy, banki centralne, organizacje międzynarodowe i inwestorów do analizy i oceny sytuacji ekonomicznej, a także do podejmowania decyzji politycznych i biznesowych aby uniknąć spowolnienia gospodarczego czy recesji. Tego typu wskaźniki mają wpływ na rynki finansowe i walutowe. Istnieją różne rodzaje wskaźników makroekonomicznych, które można podzielić na trzy główne grupy:
- Wskaźniki popytu: pokazują poziom i dynamikę wydatków na dobra i usługi w gospodarce. Do tej grupy należą m.in. PKB, konsumpcja prywatna, inwestycje, eksport i import.
- Wskaźniki podaży: pokazują poziom i dynamikę produkcji i zatrudnienia w gospodarce. Do tej grupy należą m.in. produkt potencjalny, produkt potencjalny, stopa bezrobocia, stopa aktywności zawodowej, wydajność pracy i inflacja.
- Wskaźniki finansowe: pokazują poziom i dynamikę dochodów i wydatków sektora publicznego oraz sytuację na rynkach finansowych. Do tej grupy należą m.in. saldo budżetowe, dług publiczny, stopa procentowa, kurs waluty na rynku forex i notowania akcji giełdzie.
W zależności od celu analizy, można wybierać różne wskaźniki makroekonomiczne i porównywać je między sobą lub z innymi krajami. Ważne jest jednak, aby pamiętać o ograniczeniach i niedoskonałościach danych makro. Niewielką wartość mają wskaźniki opóźnione, zmieniane lub niedokładne. Dlatego też należy interpretować najważniejsze wskaźniki makroekonomiczne z uwzględnieniem kontekstu historycznego, geograficznego i społecznego oraz z krytycznym podejściem. GUS oraz NBP prowadzi kalendarz publikacji komunikatów dotyczących wskaźników.
Każdy kraj posiada również własne wskaźniki, odzwierciedlające wydarzenia makroekonomiczne jak np. w USA: Indeks ISM, raport Conference Board, Chicago PMI, liczba oddanych domów, zamówienia na dobra trwałego użytku, wynagrodzenia w sektorze pozarolniczym.
Poniżej przedstawiam główne wskaźniki makroekonomiczne, które są dobrymi barometrami gospodarki.
Produkt krajowy brutto (PKB)
Do najważniejszych wskaźników ekonomicznych należy Produkt krajowy brutto (PKB) to wartość wszystkich dóbr i usług wytworzonych w danym kraju w określonym czasie, zwykle w ciągu roku. PKB jest jednym z podstawowych wskaźników ekonomicznych, który pozwala ocenić wielkość i tempo rozwoju gospodarki. Wskaźnik ten uwzględnia zarówno produkcję krajową, jak i zagraniczną, o ile jest związana z krajowymi podmiotami gospodarczymi. PKB nie obejmuje natomiast produkcji zagranicznych podmiotów na terytorium danego kraju, ani dochodów z inwestycji zagranicznych. Można go obliczyć na kilka sposobów, np. przez sumowanie wartości dodanej brutto wszystkich sektorów gospodarki, przez sumowanie wydatków na finalne dobra i usługi, lub przez sumowanie dochodów wszystkich uczestników rynku. - Inflacja - mierzy zmianę poziomu cen dóbr i usług w danym kraju w określonym czasie. Jest to miernik siły nabywczej pieniądza i stabilności cenowej.
Produkt Narodowy Brutto (PNB)
Produkt narodowy brutto (PNB) to wartość wszystkich dóbr i usług końcowych wytworzonych przez obywateli danego kraju w określonym czasie, zwykle w ciągu roku. PNB jest jednym z podstawowych wskaźników ekonomicznych, który pozwala ocenić stan gospodarki, poziom życia ludności i rozwój społeczny. PNB różni się od produktu krajowego brutto (PKB), który mierzy wartość produkcji na terytorium danego kraju, niezależnie od obywatelstwa podmiotów gospodarczych. Aby obliczyć PNB, należy od PKB odjąć dochody wysłane za granicę przez obywateli danego kraju i dodać dochody otrzymane z zagranicy przez obywateli danego kraju. PNB może być wyrażony w cenach bieżących lub stałych, w zależności od tego, czy uwzględnia się zmiany cen w czasie. PNB może być także porównywany między krajami, stosując kursy wymiany lub parytet siły nabywczej. PNB jest ważnym narzędziem analizy makroekonomicznej, ponieważ pokazuje, jak efektywnie wykorzystywane są zasoby ludzkie i materialne przez obywateli danego kraju.
Stopa bezrobocia
Stopa bezrobocia to wskaźnik, który pokazuje, jaki procent siły roboczej jest bez pracy w danym miesiącu. Siła robocza to osoby w wieku produkcyjnym, które są zdolne i gotowe do podjęcia zatrudnienia. Stopa bezrobocia jest obliczana przez podzielenie liczby bezrobotnych przez liczbę osób aktywnych zawodowo. Osoby nie posiadające pracy otrzymują zasiłek dla bezrobotnych. Sytuacja na rynku pracy ma wpływ na gospodarkę, społeczeństwo i politykę. Wysoka stopa bezrobocia oznacza, że wiele osób nie ma dochodu, co zmniejsza popyt na towary i usługi, a także wpływa na jakość życia i samopoczucie. Niska stopa bezrobocia oznacza, że większość osób ma pracę, co zwiększa produkcję, konsumpcję i dochody podatkowe. Jednak zbyt niska stopa bezrobocia może być również niekorzystna, ponieważ może prowadzić do wzrostu inflacji i braku wykwalifikowanych pracowników.
Inflacja konsumencka CPI
Inflacja konsumencka (ang. Consumer Price Index) to wzrost ogólnego poziomu cen towarów i usług konsumpcyjnych w gospodarce w określonym czasie. Inflacja oznacza, że siła nabywcza pieniądza spada, a więc za tę samą ilość pieniędzy można kupić mniej towarów. Inflacja jest zjawiskiem powszechnym i występuje w większości krajów świata. Wielkość wskaźnika CPI ma różne przyczyny i skutki, które zależą od wielu czynników, takich jak polityka monetarna, podaż pieniądza, popyt na dobra i usługi, koszty produkcji, oczekiwania rynkowe i inne. Inflacja może mieć zarówno pozytywne, jak i negatywne konsekwencje dla gospodarki i społeczeństwa. Inflacja może stymulować wzrost gospodarczy, poprawiać konkurencyjność eksportu, zmniejszać realne zadłużenie i zachęcać do inwestycji. Z drugiej strony, inflacja może obniżać siłę nabywczą ludności, zwiększać nierówności społeczne, pogarszać bilans płatniczy, destabilizować system finansowy i hamować oszczędzanie. Przyczyną inflacji jest najczęściej nadwyżka podaży pieniądza nad podażą dóbr. Bank centralny podejmując działania w celu zmniejszenia inflacji dokonuje podwyżek stóp procentowych.
Inflacja bazowa
Inflacja bazowa jest istotnym wskaźnikiem w analizie gospodarki. Oznacza ona wzrost cen dóbr i usług bez uwzględniania zmian cen surowców energetycznych i żywności. Jej poziom ma duże znaczenie dla polityki pieniężnej, ponieważ może wpływać na decyzje banku centralnego dotyczące stóp procentowych. Jeśli wskaźnik inflacji bazowej jest wysoki, bank centralny może podjąć działania mające na celu jej zahamowanie, na przykład podniesienie stóp procentowych. Inflacja bazowa odzwierciedla zmienność popytu i podaży na rynku i może świadczyć o nadmiernym wzroście gospodarczym lub nadmiernym koszcie produkcji. Dlatego jest ważne monitorować ten wskaźnik, aby zidentyfikować ewentualne zagrożenia dla stabilności gospodarczej. Inflacja bazowa może również mieć wpływ na poziom inflacji konsumpcyjnej, która uwzględnia wszystkie zmiany cen. W obliczu wzrostu bazowej inflacji, konsument może odczuć spadek siły nabywczej i ograniczyć swoje wydatki, co może wpływać na wzrost gospodarczy.
Sprzedaż detaliczna
Dynamika sprzedaży detalicznej to miara zmiany wartości sprzedaży towarów i usług w sklepach detalicznych w danym okresie. Jest to ważny wskaźnik koniunktury gospodarczej, ponieważ odzwierciedla poziom zaufania konsumentów i popytu na rynku. Zmiany na rynku sprzedaży detalicznej mogą być obliczane na podstawie danych nominalnych lub realnych, czyli uwzględniających wpływ inflacji. W tym artykule przedstawimy, jak interpretować dynamikę sprzedaży detalicznej i jakie czynniki ją wpływają.
Produkcja przemysłowa
Co to jest dynamika produkcji przemysłowej? To pojęcie, które odnosi się do zmian w poziomie i strukturze produkcji w danym sektorze gospodarki lub w całej gospodarce narodowej. Dynamika produkcji przemysłowej jest ważnym wskaźnikiem koniunktury gospodarczej, ponieważ pokazuje, jak szybko i w jakim kierunku rozwija się przemysł. Dynamika produkcji przemysłowej może być mierzona na różne sposoby, np. poprzez porównanie wartości produkcji w bieżących cenach lub cenach stałych, poprzez obliczenie wskaźników tempa wzrostu lub spadku produkcji, lub poprzez analizę struktury produkcji według gałęzi przemysłu lub rodzajów wyrobów. W tym artykule przedstawimy podstawowe definicje i metody pomiaru dynamiki produkcji przemysłowej oraz omówimy jej znaczenie dla gospodarki i polityki gospodarczej.
Średnia płaca w gospodarce narodowej
Średnia płaca w gospodarce narodowej jest wskaźnikiem ekonomicznym, który odzwierciedla przeciętne wynagrodzenie pracowników w danym kraju. Jest obliczana na podstawie wszystkich wynagrodzeń w gospodarce narodowej podzielonych przez liczbę zatrudnionych osób. Średnia płaca ma duże znaczenie zarówno dla pracowników, jak i dla pracodawców oraz rządu. Dla pracowników jest to istotne, ponieważ wyznacza poziom ich zarobków i może wpływać na ich jakość życia. Dla pracodawców jest to ważne, ponieważ stanowi informację o kosztach związanych z zatrudnieniem pracowników. Dla rządu natomiast średnia płaca jest istotna w kontekście polityki społecznej i ekonomicznej. Może być wykorzystywana do monitorowania poziomu życia obywateli oraz oceny skuteczności działań rządowych w zakresie zatrudnienia i wynagrodzeń. Średnia płaca może się różnić w zależności od branży, regionu czy wykształcenia pracowników. Dlatego jest istotne, aby ją monitorować i analizować w kontekście innych wskaźników gospodarczych. GUS podaje co miesiąc dane dotyczące wzrostu wynagrodzeń.
Deficyt budżetowy
Deficyt budżetowy to sytuacja, w której wydatki państwa przekraczają jego dochody. Oznacza to, że państwo musi pożyczać pieniądze, aby sfinansować swoje działania. Deficyt budżetowy może być spowodowany przez różne czynniki, takie jak kryzys gospodarczy, wzrost wydatków publicznych, obniżenie podatków lub nieefektywne zarządzanie finansami. Deficyt budżetowy ma zarówno zalety, jak i wady. Z jednej strony, deficyt budżetowy może stymulować wzrost gospodarczy, poprawiając popyt i tworząc miejsca pracy. Z drugiej strony, deficyt budżetowy może prowadzić do wzrostu zadłużenia publicznego, inflacji i utraty zaufania inwestorów. Dlatego ważne jest, aby państwo utrzymywało odpowiedni poziom deficytu budżetowego, który nie zagraża jego stabilności finansowej i gospodarczej.
Dług publiczny
to suma zobowiązań finansowych państwa wobec krajowych i zagranicznych wierzycieli. Dług publiczny powstaje, gdy wydatki państwa przekraczają jego dochody, np. z podatków. Dług publiczny ma wpływ na gospodarkę, ponieważ państwo musi spłacać odsetki od zaciągniętych pożyczek, co zmniejsza jego możliwości inwestycyjne i społeczne. Dług publiczny może być również źródłem inflacji, jeśli państwo finansuje go poprzez emisję pieniądza. Dług publiczny można podzielić na dług wewnętrzny i zewnętrzny, w zależności od tego, czy pożyczki pochodzą od krajowych czy zagranicznych podmiotów. Dług publiczny można również mierzyć w stosunku do PKB, czyli wartości wszystkich dóbr i usług wytworzonych w danym kraju w ciągu roku. Im wyższy jest ten wskaźnik, tym trudniej jest państwu spłacić swój dług i utrzymać zaufanie wierzycieli.
Saldo handlu zagranicznego
Saldo handlu zagranicznego to różnica między wartością eksportu a importu towarów i usług danego kraju. Jest to jeden z głównych składników bilansu płatniczego, który pokazuje, jak kraj radzi sobie z wymianą handlową z resztą świata. Saldo handlu zagranicznego może być dodatnie lub ujemne. Jeśli jest dodatnie, oznacza to, że kraj sprzedaje więcej towarów i usług na rynkach zagranicznych, niż kupuje z nich. Takie saldo nazywa się nadwyżką handlową. Jeśli jest ujemne, oznacza to, że kraj kupuje więcej towarów i usług z zagranicy, niż sprzedaje na nich. Ujemny bilans handlowy nazywa się deficytem handlowym. Saldo handlu zagranicznego jest ważnym wskaźnikiem kondycji gospodarczej kraju i jego konkurencyjności na rynku międzynarodowym. W tym artykule przedstawimy, jak obliczyć saldo handlu zagranicznego, jakie są jego główne determinanty i jak wpływa ono na gospodarkę.
Indeks PMI
Purchasing Managers Index (PMI), jako wskaźnik wyprzedzający mierzy aktywność sektora przemysłowego lub usługowego w danym kraju. Jest on oparty na ankiecie, w której menedżerowie zakupów z różnych firm oceniają poziom zamówień, produkcji, zatrudnienia, dostaw i zapasów w porównaniu z poprzednim miesiącem. PMI jest liczbą od 0 do 100, przy czym wartość powyżej 50 oznacza wzrost aktywności, a poniżej 50 - spadek. PMI jest uważany za ważny wskaźnik koniunktury gospodarczej i nastrojów rynkowych, ponieważ odzwierciedla popyt na towary i usługi oraz oczekiwania przedsiębiorców. Wskaźniki PMI są publikowane co miesiąc przez niezależne instytucje badawcze, takie jak IHS Markit, ISM dla wielu krajów i regionów na świecie.
Wskaźnik koniunktury
Wskaźnik koniunktury w gospodarce to miara, która pokazuje, jak dobrze lub źle radzi sobie gospodarka danego kraju lub regionu, co ma wpływ na nastroje konsumentów. Jest to wskaźnik nastrojów obliczany na podstawie różnych danych, takich jak produkcja przemysłowa, sprzedaż detaliczna, bezrobocie, inflacja, zaufanie konsumentów i przedsiębiorców. Wskaźnik koniunktury może być dodatni lub ujemny. Jeśli jest dodatni, oznacza to, że gospodarka rośnie i ma dobrą perspektywę. Jeśli jest ujemny, oznacza to, że gospodarka kurczy się i ma złą perspektywę. Wskaźnik koniunktury jest ważnym narzędziem dla decydentów politycznych i ekonomicznych, ponieważ pomaga im ocenić stan gospodarki i podjąć odpowiednie działania. Wskaźnik koniunktury jest także przydatny dla inwestorów i przedsiębiorców, ponieważ pomaga im przewidywać trendy rynkowe i dostosowywać swoje strategie.
Podsumowanie
Wskaźniki te nie są jedynymi ani ostatecznymi miarami kondycji gospodarki państwa, ale mogą być pomocne w analizie jej sytuacji i trendów. Sytuacja makro ma wpływ na sytuację na rynkach akcji i rynek walutowy. Na ich podstawie ekonomiści i analitycy opracowują prognozy co do rozwoju sytuacji gospodarczej. Każdy z nich ma swoje zalety i ograniczenia, dlatego należy je interpretować z uwzględnieniem kontekstu i innych czynników. Niektóre wskaźniki mają szczególne znaczenie dla sytuacji na rynku finansowym.