Przyniesione zostało w pyle kosmicznym, powstałym po wybuchu supernowej, z którego powstał nasz układ słoneczny. Niesamowite pochodzenie tego metalu, jego niesamowita historia, która wywarła poważny wpływ na rozwój ludzkości i powstanie systemów ekonomicznych.
Długa historia
Od zarania dziejów złoto odgrywało znaczącą rolę w życiu narodów – początkowo, jako ozdoba, później jako waluta. Najstarszą złotą biżuterię sprzed pięciu tysięcy lat znaleziono na terenie byłej Mezopotamii pomiędzy rzekami Eufrat i Tygrys.
Najbardziej znanym wyrobem ze złota jest 11-kilogramowa maska z grobowca faraona Tutenhamona odkryta dopiero w 1922 roku. Już cztery tysiące lat temu złoto pełniło funkcję pieniądza a przez wieki znajdowało powszechne zastosowanie w produkcji biżuterii. Zdobiono nim wnętrza pałaców, elementy wyposażenia wnętrz, zastawy stołowe. Na zdobienia w odbudowanym Zamku Królewskim w Warszawie zużyto 50 kg czystego złota. Dziś znalazło nowe zastosowania w nowoczesnych technologiach.
Realne i płynne
Złoto jest unikalnym aktywem, ponieważ jest ono realne i płynne. Dealerzy zajmujący się zawodowo handlem złotem a także spekulanci postrzegają je jak każdy inny towar: miedź, aluminium czy ropę naftową. Według danych World Gold Council, światowa produkcja złota kształtuje się na poziomie 2,5 tys. ton rocznie. Waga dotychczas wydobytego złota wynosi 150 tys. ton.
Złoto jest 2,5 razy cięższe od żelaza. Jedna tona złota zajmuje sześcian o krawędzi 37,27 cm. Dzięki dużemu ciężarowi właściwemu duża wartość może być zmieszczona w małej objętości, na przykład sztabce, w każdych warunkach przez dowolnie długi okres czasu.
Złoto jest wygodnym środkiem dla alokacji bogactwa i zabezpieczenia go przed rabunkiem, pożogami i zębem czasu. Nie strawi go ogień, czynniki atmosferyczne ani chemikalia, z wyjątkiem „wody królewskiej”. To świetny środek do przekazywania majątku między pokoleniami. W okresie wojny złoto może dać możliwość ocalenia i przeżycia. Destabilizacja polityczna, kryzysy, wojny, akty terroru wywierają negatywny wpływ na kursy papierów wartościowych, czego dowiodły gwałtowne spadki na giełdach bezpośrednio po zamachach terrorystycznych w Stanach Zjednoczonych, Madrycie czy Londynie. Jednocześnie można było obserwować krótkotrwałe lecz znaczne wzrosty cen złota.
Inwestycja w złoto to doskonały sposób na zabezpieczenie się przed skutkami inflacji. Osoby traktujące złoto jako długoterminową lokatę, mogą w ten sposób ochronić realną wartość posiadanego majątku. Funkcję tą najlepiej spełniało złoto w okresach, kiedy pieniądz gwałtownie tracił na wartości w okresach wielkich kryzysów, na przykład w Niemczech w latach 1923-24. Również w Polsce posiadacze złotych walorów pod koniec lat 80-tych mogli uniknąć skutków hiperinflacji.
Złoto to ulubione aktywo spekulantów na całym świecie, którzy kupując je liczą na wzrost ceny kruszcu w przyszłości. Swe decyzje opierają na ocenie sytuacji rynkowej wpływającej na popyt na złoto lub wierzą, że zidentyfikowali właściwy trend cenowy.
W świecie finansów złoto jest traktowane, jako piąta wśród najważniejszych walut po dolarze amerykańskim, euro, japońskim jenie i brytyjskim funcie szterlingu.
Dolar a złoto
Gdy w latach 1944-1976 funkcjonował system Bretton Woods to cena złota była ustalana przez amerykański lub brytyjski skarb. Wówczas jednej uncji złota odpowiadała określona ilość dolarów amerykańskich lub funtów brytyjskich. Oznaczało to, że w każdej chwili można było wymienić dolary na złoto, którego rezerwy były niestety ograniczone. Jak każdy urzędowy gniot, tak też postanowienia z konferencji w Bretton Woods nie zdały egzaminu w praktyce. Stany Zjednoczone drukowały na potęgę dolary, aby łatać dziurę na rachunku obrotów bieżących. Nastąpiła groźba niewypłacalności USA. Prezydent Nixon nie miał innego wyjścia, jak zrezygnować z wymienialności dolara na złoto. Po ostatecznym upadku systemu w 1976 roku dolar przestał mieć pokrycie w złocie a Stany Zjednoczony mogły bez przeszkód wypuszczać kolejne emisje "zielonych" oraz zadłużać skarb państwa.
Obecnie cena złota jest ustalana na międzynarodowym rynku w wyniku działania sił podaży i popytu. Istotną rolę w kształtowaniu cen złota odgrywają banki centralne oraz Międzynarodowy Fundusz Walutowy, gdyż ich stan posiadania sięga 20 proc. światowych rezerw złota, które w zależności od potrzeb, co pewien czas upłynniają. Znaczna część rezerw zagranicznych państw jest gromadzona w złocie. Obecnie łączna ilość złota zgromadzona w zagranicznych rezerwach wszystkich państw świata i organizacji międzynarodowych wynosi 30,7 tys. ton. Największe rezerwy posiadają Stany Zjednoczone 8,1 tys. ton, co stanowi 75 proc. rezerw zagranicznych tego kraju. Polskie rezerwy złota to zaledwie 102,9 ton tego kruszcu.
Wysoka wartość złota wynika z wielu jego unikalnych cech, jak: rzadkość występowania, blask, ciągliwość, przewodność oraz odporność na korozję. Cena złota od wielu lat znajduje się w trendzie wzrostowym. We współczesnym świecie istnieje wiele czynników stymulujących wzrost cen złota. Należy tu wskazać w pierwszej kolejności na trzy podstawowe:
- osłabienie dolara trwające od 2001 roku - złoto jest negatywnie skorelowane z dolarem,
- zwiększenie aktywności funduszy hedgingowych na rynku surowców, które są w znacznej mierze odpowiedzialne za wzrost ich cen, w tym złota,
- ryzyko kryzysu i wzrostu inflacji.
Jako inne istotne czynniki mające wpływ na notowania złota można wskazać:
- wzrost cen ropy naftowej,
- wzrost zapotrzebowania ze strony nowoczesnych technologii, w tym nanotechnologii,
- wzrost zamożności wielu społeczeństw,
- niestabilna sytuacja polityczna na świecie, - wzrost popytu na wyroby jubilerskie bogacących się społeczeństw.
Nawiązując do popytu na wyroby jubilerskie należy zauważyć, że jego głównymi kreatorami są kobiety, które posiadają wrodzone upodobanie do zdobienia swego ciała. Rosnąca emancypacja sprzyja awansowi społecznemu i ekonomicznemu pań, które mogą samodzielnie decydować o wydatkach, nie pytając o to swych partnerów.
Jak inwestować w złoto?
Inwestycje w złoto, to jedna z alternatywnych form lokowania kapitału i jego pomnażania. Portfel zawierający złote aktywa posiada nową jakość, która doskonale sprawdza się w sytuacjach kryzysowych. Badania empiryczne wykazały, że kursy ceny złota są ujemnie skorelowane z większością najważniejszych indeksów rynków akcji na świecie. Wynika to z faktu, iż ceny złota nie są wrażliwe na czynniki, które skutecznie oddziałują na kursy papierów wartościowych lub działanie tych czynników daje odmienny efekt.
Obecnie istnieje wiele metod inwestowania w złoto. Można w nie inwestować bezpośrednio i pośrednio.
Inwestuje bezpośrednie to tak, jak w dawnych czasach
Zakup złotych sztabek, monet bulionowych. Te tradycyjne formy inwestowania są najpewniejsze, ponieważ złoto otrzymujemy w formie fizycznej. Niestety pojawia się problem - konieczność zabezpieczenia przed kradzieżą czy przewłaszczeniem. W takiej sytuacji wygodnie jest zdeponować złoto w skrytce bankowej. Lecz prowadzący depozyt będzie żądać opłaty. Monety złote to nie tylko inwestycja w cenny kruszec, to także wartość kolekcjonerska. Z tego powodu ich ceny są znacznie wyższe od oficjalnej ceny złota. Przykładem złotych monet są: American Gold Eagle, British Gold Sovereign, południowo-afrykański Krugerrand, chińska Panda, kanadyjski Maple Leaf. Do osobliwości należy australijska seria 11 rodzajów monet przedstawiających różne zwierzęta, m.in.: świnię, małpę, węża, a nawet...szczura. Dla Polaków cenne są monety z wizerunkiem Jana Pawła II. Najbezpieczniej jest kupować złoto w bankach lub u rekomendowanych dealerów. World Gold Council dysponuje listą dealerów oferujących usługi handlu złotem w formie materialnej. W naszym kraju złoto można kupić w Mennicy Polskiej w Warszawie oraz w specjalistycznych sklepach, a także przez internet w Polsce lub w dowolnym miejscu na świecie. Inwestycje pośrednie to inny sposób zarabiania na rynku złota. Obejmują one: certyfikaty na złoto, konta złota, akcje kopalń złota, produkty strukturyzowane, fundusze złota i instrumenty pochodne.
Certyfikaty. Są to papiery wartościowe będące świadectwem posiadania złota, stanowiące alternatywę dla depozytu tego kruszcu w formie materialnej. Instrumenty te umożliwiają obrót złotem bez konieczności przemieszczania go w postaci fizycznej. Ryzykiem takiej inwestycji jest możliwość spadku wartości certyfikatów, wskutek bankructwa banku, defraudacji, kryzysu lub wojny.
Konta złota. Funkcjonują analogicznie do rachunków papierów wartościowych. Rejestrowane są na nich stany posiadania złota w instytucji finansowej prowadzącej obrót tym kruszcem, na przykład banku. W ten sposób jest kreowany złoty pieniądz wirtualny. Najbardziej popularne złote pieniądze wirtualne to: e-gold, e-bulion, 1mdc, Pecunix. Ten niezależny od walutowego alternatywny system monetarny pozwala na używanie złota jako pieniądza. Można nim dokonywać dowolnych płatności za towary i usługi, których ceny są wyrażone w wiodących walutach.
Akcje kopalń złota. Inwestor kupujący akcje kopalń nie nabywa złota, lecz pośrednio uczestniczy w wielkiej przygodzie, jaką jest eksploracja naturalnych złóż tego kruszcu, niczym w El Dorado. Ryzyko takiej inwestycji jest większe, niż nabywanie złota, gdyż pojawiają się czynniki, wynikające z funkcjonowania takiego przedsiębiorstwa. Na ryzyko kopalni może mieć wpływ sposób zarządzania, prawidłowość oceny zasobów, czy ryzyko polityczne kraju, w którym się kopalnia znajduje.
Produkty strukturyzowane. Hit rynku finansowego w ostatnich latach trafił również na rynek złota. Banki a atkże inne instytucje finansowe prześcigają się w pomysłach przy konstruowaniu koszyka aktywów o najwyższym potencjale generowania zysków, przykładając duża wage dla tworzenia otoczki marketingowej. Niejednokrotnie poczesne miejsce wśród takich aktywów zajmuje złoto. Instytucja finansowa emitująca produkt zazwyczaj gwarantuje zwrot w całości zainwestowanego kapitału w dniu wykupu i obiecuje określony udział w zyskach z tak skonstruowanego portfela.
Fundusze złota (Gold Exchange Traded Funds, „ETFs”).Inwestują wyłącznie w czyste złoto. Są notowane na renomowanych giełdach. Największy tego rodzaju fundusz funkcjonuje w USA i nosi nazwę SPDR Gold iShares. Emisje udziałów wszystkich tego rodzaju funduszy są zabezpieczone fizycznym złotem zdeponowanym w bankach custodialnych.
Instrumenty pochodne. Na niektórych giełdach towarowych jak NYMEX, CBOT w USA czy TCE w Japonii można inwestować w kontrakty terminowe i opcje oparte na złocie. Jednak jest to ryzykowna forma inwestycji, ze względu na wysoką dźwignię finansową, charakterystyczna dla instrumentów pochodnych. Stąd duży potencjał zarabiania może przerodzić się w niepowetowaną stratę.
Podsumowanie
Świat „złotych” inwestycji jest dziś niezwykle różnorodny. Współczesne instrumenty finansowe oparte na złocie, umożliwiają zawieranie transakcji o różnym poziomie ryzyka i na dowolnym rynku. Wyjątkowe cechy złota czynią go aktywem wiecznym, odpornym na destrukcyjne działanie kataklizmów, wojen i kryzysów ekonomicznych. Przyjemność obcowania z magią złota, połączona z ogromnym potencjałem zyskowności czyni inwestycje w złoto ekskluzywnymi i nobilitującymi.
Dziś złoża powierzchniowe złota są wyczerpane. Kopalnie sięgają nawet 4 km w głąb Ziemi. Aby otrzymać ilość złota dla wyprodukowania pary obrączek należy przerobić kilka ton złotonośnej skały. Po kupno złotej sztabki czy monety należy ustawić się w długiej kolejce. Kryzys jest największym sprzymierzeńcem złota.