Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych jest centralną instytucją prowadzącą i nadzorującą system depozytowo-rozliczeniowy w zakresie obrotu instrumentami finansowymi w Polsce.
Depozyt
KDPW prowadzi centralny depozyt papierów wartościowych, polegający na ewidencji oraz przechowywaniu zdematerializowanych papierów wartościowych na kontach depozytowych Uczestników KDPW, w szczególności domów maklerskich. Dematerializacja papierów wartościowych zabezpiecza przed kradzieżą, fałszerstwem i defraudacją oraz umożliwia sprawny obrót rynkowy z wykorzystaniem technologii informacyjnych. System depozytowy KDPW gwarantuje wysokie bezpieczeństwo rozliczeń spełniające najwyższe standardy światowe.
Ewidencja papierów wartościowych jest oparta na następujących zasadach:
- podwójnego zapisu
- odrębnej rejestracji papierów wartościowych,
- uwzględniania typów uczestnictwa,
- jednoczesności zapisów,
- zupełności,
- rzetelności,
- przejrzystości.
Zadaniem KDPW jest zapewnienie zgodności liczby papierów wartościowych zarejestrowanych na wszystkich kontach depozytowych uczestników z liczbą papierów wyemitowanych.
Rozrachunek
Przez rozrachunek należy rozumieć zapis zdematerializowanych papierów wartościowych dokonywany na kontach ewidencyjnych prowadzonych dla Uczestników KDPW. Taka operacja jest dokonywana na podstawie dokumentów transakcyjnych. Jednocześnie KDPW dokonuje rozrachunku pieniężnego, uznając lub obciążając konta bankowe Uczestników, którzy zawierali transakcję.
Rozrachunkiem są objęte transakcje zawierane na rynku zorganizowanym, tj. regulowanym i w alternatywnym systemie obrotu. KDPW rozlicza również transakcje pozasesyjne i zawierane poza rynkiem zorganizowanym.
Rozrachunki są przeprowadzane na zasadzie „dostawa w zamian za płatność” (ang. Delivery versus Payment, „DvP”). Ta forma rozrachunku polega na tym, że żadna ze stron transakcji nie może znajdować się w posiadaniu w tym samym momencie papierów wartościowych oraz należnych za nie środków pieniężnych. To zapewnia bezpieczeństwo dla wszystkich uczestników rynku.
Rozrachunek transakcji sesyjnych, których przedmiotem są akcje, prawa do akcji, kwity depozytowe, certyfikaty inwestycyjne, tytuły uczestnictwa funduszy ETF, zawartych na rynku giełdowym, w regulowanym obrocie pozagiełdowym oraz w alternatywnym systemie obrotu następuje w terminie dwóch dni roboczych (T+2). Oznacza to, że kupujący akcje staje się ich formalnym właścicielem drugiego dnia roboczego po zawarciu transakcji. Jest to istotne dla korzystania z praw korporacyjnych.
Na przykład, jeżeli zamierzamy nabyć prawa do dywidendy powinniśmy kupić akcje najpóźniej na dwa dni robocze przed dniem ich ustalenia. Jeżeli natomiast chcemy uczestniczyć w Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy musimy kupić, uprawniające do uczestnictwa w nim akcje, najpóźniej na 18 dni roboczych przed planowaną datą WZA (termin rejestracji wynosi 16 dni roboczych przed dniem odbycia WZA - ang. record date).
W przypadku sprzedaży papierów wartościowych uznanie konta Uczestnika KDPW (domu maklerskiego) środkami pieniężnymi następuje w dniu T+2. Ten w tym samym dniu dokonuje zasilenia rachunku inwestora. Jednak należności ze sprzedaży inwestor może wykorzystać już w okresie rozliczeniowym na zakup papierów wartościowych w tym samym domu maklerskim (biurze maklerskim). Wyjątkiem są oferty IPO lub inwestowanie na rynku instrumentów pochodnych, gdzie w chwili zapisu na akcje nowej emisji lub złożeniu zlecenia jest wymagane posiadanie gotówki na rachunku. Środki pieniężne po zawarciu transakcji kupna dom maklerski pobiera z rachunku inwestora w dniu zawarcia transakcji.
Rozrachunek transakcji na instrumentach pochodnych następuje w dniu jej zawarcia (T+0).
Rozrachunek transakcji pakietowych, negocjowanych, odkupu albo odsprzedaży papierów wartościowych, zawartych w wyniku wezwania do zapisywania się na sprzedaż lub zamianę akcji, poza obrotem zorganizowanym – jest przeprowadzany w terminie ustalonym przez strony.
KDPW realizując rozrachunki transakcji na rynku międzynarodowym współpracuje z wiodącymi systemami zagranicznymi, w tym Euroclear i Clearstream.
Izba rozliczeniowa KDPW_CCP
W 2011 roku wydzielono ze struktur Krajowego Depozytu spółkę KDPW_CCP, której zadaniem jest pełnienie funkcji izby rozliczeniowej. KDPW_CCP jest nowoczesną izbą rozliczeniową realizującą rozliczenia i gwarantowanie rozliczeń transakcji zawartych na instrumentach finansowych. Izba Rozliczeniowa Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych i Krajowego Depozytu Centralnego (KDPW-CCP) to instytucja działająca na polskim rynku finansowym. Jej głównym zadaniem jest prowadzenie rozliczeń transakcji instrumentów finansowych oraz zarządzanie depozytem centralnym.
KDPW-CCP jest odpowiedzialna za rozliczanie transakcji giełdowych i pozagiełdowych, takich jak akcje, obligacje, instrumenty pochodne i inne papiery wartościowe. Jego celem jest zapewnienie bezpiecznego i skutecznego procesu rozliczania transakcji, co przyczynia się do stabilności rynku finansowego.
W ramach swojej działalności, KDPW-CCP działa jako centralny kontrahent (CCP - Central Counterparty), co oznacza, że jest stroną w każdej transakcji zawartej przez uczestników rynku. Działa jako pośrednik pomiędzy kupującymi a sprzedającymi, minimalizując ryzyko niewypłacalności jednej ze stron transakcji. Izba KDPW-CCP jest również odpowiedzialna za zarządzanie depozytem centralnym, który obejmuje przechowywanie i administrowanie papierami wartościowymi oraz innymi aktywami uczestników rynku. Depozyt centralny ma na celu zapewnienie bezpiecznego przechowywania i transferu papierów wartościowych oraz ułatwienie procesu rozliczeń.
Działalność KDPW-CCP jest regulowana przez polskie przepisy prawa oraz nadzorowana przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF). Izba Rozliczeniowa pełni istotną rolę w polskim systemie finansowym, przyczyniając się do skutecznego funkcjonowania rynku kapitałowego.