Inwestowanie w fundusze inwestycyjne to sposób na pomnażanie oszczędności na rynku kapitałowym, który cieszy się dużą popularnością.
Czym są fundusze inwestycyjne?
Fundusz inwestycyjny jest formą instytucji finansowej zbiorowego inwestowania, która ma na celu pomnażanie aktywów. Działalność funduszy inwestycyjnych reguluje ustawa o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi. Nadzór na działalnością funduszy, Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych i depozytariuszy sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego. Pierwszy fundusz w Polsce został utworzony w 1991 roku. Fundusz inwestycyjny zajmuje się gromadzeniem środków pozyskanych od inwestorów w celu lokowania ich w różne aktywa, takie jak akcje, obligacje, nieruchomości czy surowce. Celem funduszu jest osiągnięcie jak najwyższego zysku dla swoich uczestników, przy zachowaniu odpowiedniego poziomu ryzyka. Fundusze inwestycyjne są podzielone na różne kategorie, w zależności od rodzaju aktywów, w które inwestują, strategii inwestycyjnej, sposobu zarządzania i opłat pobieranych od inwestorów.
Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych
Zarządzaniem funduszami zajmują się Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych (TFI). Aktywa funduszy inwestycyjnych znajdują się pod specjalnym nadzorem. Są one przechowywane przez niezależny bank depozytowy.
Emisja tytułów uczestnictwa funduszy może mieć charakter publiczny i niepubliczny Fundusze inwestycyjne publiczne i niepubliczne różnią się przede wszystkim dostępem do inwestycji. Fundusze publiczne są otwarte dla szerokiej grupy inwestorów i emitują certyfikaty, które są dostępne na rynku. Z kolei fundusze niepubliczne są bardziej ograniczone, oferując certyfikaty jedynie wybranym podmiotom lub w mniejszej liczbie. W funduszach publicznych wycena jednostek uczestnictwa jest często dokonywana na bieżąco, co umożliwia inwestorom monitorowanie wartości swoich inwestycji. Natomiast w przypadku funduszy niepublicznych wycena może być mniej transparentna i związana z określonymi terminami lub zdarzeniami. Fundusze niepubliczne mogą także być bardziej wyspecjalizowane, na przykład jako fundusze private equity czy nieruchomości, co może wpłynąć na specyfikę inwestycji.
Podział funduszy inwestycyjnych
Istnieje kilka rodzajów funduszy inwestycyjnych, z których można skorzystać zarówno jako osoba fizyczna, osoba prawna, jak i podmiot nieposiadający osobowości prawnej.
Fundusz inwestycyjny otwarty (FIO)
Te fundusze charakteryzują się tym, że inwestorzy mogą w nich kupować i sprzedawać jednostki uczestnictwa w dowolnym momencie, co daje im większą elastyczność. Aktywa, w jakie inwestują fundusze inwestycyjne otwarte to przede wszystkim akcje, instrumenty udziałowe, obligacje, listy zastawne i inne papiery wartościowe notowane na giełdach. Otwarte fundusze inwestycyjne charakteryzują się mniejszym stopniem ryzyka niż fundusze inwestycyjne zamknięte. Możemy inwestować w nich i wycofać swoje środki w dowolnym momencie na podstawie aktualnej wyceny jednostek uczestnictwa. Wartość jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych otwartych jest obliczana przez podzielenie wartości aktywów netto przez liczbę istniejących jednostek.
Specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty (SFIO)
Specjalistyczne Fundusze Inwestycyjne Otwarte (SFIO) są szczególną formą funduszu otwartego, w której dopuszcza się możliwość zawężenia grona potencjalnych uczestników. W przypadku SFIO, aktywa funduszu mogą być inwestowane w jednostki uczestnictwa innych funduszy inwestycyjnych otwartych, a także w tytuły uczestnictwa. Specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte mogą lokować swoje aktywa powyżej 20% wartości aktywów w jednostki uczestnictwa innych funduszy inwestycyjnych. Ich oferta nabycia jednostek uczestnictwa może być skierowana do różnych grup inwestorów. Tego rodzaju fundusze inwestycyjne są często składnikami funduszy emerytalnych.
Fundusz inwestycyjny zamknięty (FIZ)
Fundusze inwestycyjne zamknięte (FIZ) to forma zbiorowego inwestowania, które ograniczają dostęp do uczestnictwa. W przeciwieństwie do funduszy otwartych, aktywa funduszy zamkniętych nie są podzielone na jednostki lecz emitowane są certyfikaty inwestycyjne. Jako produkt inwestycyjny są one udziałowymi papierami wartościowymi, nieraz notowanymi na giełdzie.
W ramach FIZ wyróżniamy Fundusze inwestycyjne aktywów niepublicznych (FIZAN). Fundusze inwestycyjne aktywów niepublicznych inwestują w akcje i udziały w spółkach nienotowanych na giełdzie. Mają różne metody wyjścia z inwestycji, takie jak IPO (ang. initial private offering) - wprowadzenie spółki do obrotu czy sprzedaż aktywów innemu podmiotowi.
Pod względem kryterium lokowania w aktywa fundusze dzielimy na:
Fundusze akcji: Inwestują środki pieniężne głównie w akcje lub papiery wartościowe wysokiego ryzyka, dążąc do uzyskania relatywnie wyższego zwrotu. Udział tych instrumentów wynosi powyżej 70%. Ryzyko inwestycji w te fundusze jest najwyższe spośród pozostałych kategorii funduszy.
Fundusze mieszane: Są kombinacją różnych typów aktywów, takich jak akcje, obligacje i instrumentów rynku pieniężnego i lokat bankowych, w zależności od strategii i profilu ryzyka inwestora. Dzielimy je na:
- fundusze zrównoważone - udział akcji 50-70% a pozostałe aktywa, w które inwestuje fundusz stanowią dłużne papiery wartościowe i gotówka;
- fundusze stabilnego wzrostu - udział akcji 30-50% a pozostałe aktywa, w które inwestuje fundusz stanowią dłużne papiery wartościowe i gotówka;
- fundusze z ochroną kapitału – lokują aktywa w bezpieczne instrumenty finansowe np. obligacje a przed spadkiem wartości portfela zabezpieczają się opcjami;
- fundusze aktywnej alokacji - nie ma określonego stałego udziału akcji i dłużnych papierów wartościowych. Proporcja między nimi może się zmieniać od 0 do 100% w zależności od sytuacji na rynku.
Fundusze dłużnych papierów wartościowych: Inwestują w obligacje korporacyjne, skarbowe, listy zastawne, bony skarbowe, co sprawia, że są mniej ryzykowne niż fundusze akcyjne czy mieszane.
Fundusze rynku pieniężnego: Inwestują środki finansowe w bony skarbowe, certyfikaty depozytowe, bony komercyjne i innego rodzaju krótkoterminowe instrumenty finansowe. Charakteryzują się najniższym poziomem dochodowości i ryzyka, dzięki czemu jest zapewniona ochrona kapitału.
Zalety inwestowania w fundusze inwestycyjne
Inwestowanie w fundusze inwestycyjne ma wiele zalet, które przyciągają do nich zarówno początkujących, jak i zaawansowanych inwestorów. Zanim wybierzesz odpowiedni fundusz inwestycyjny zapoznaj się z jego statutem. Poniżej wymieniłem niektóre zalety funduszy inwestycyjnych.
Dostęp do profesjonalnego zarządzania
Fundusze inwestycyjne są prowadzone przez doświadczonych i wykwalifikowanych menedżerów, którzy analizują rynek i podejmują decyzje inwestycyjne o alokacji środków w zależności od polityki inwestycyjnej. Ta forma inwestowania nie wymaga aby inwestor musiał samodzielnie śledzić sytuację gospodarczą i finansową, a także ponosił ryzyko popełnienia błędów wynikających z braku wiedzy lub emocji. Warto rozważyć te argumenty i powierzyć inwestowanie profesjonalistom.
Dywersyfikacja portfela
Fundusze inwestycyjne umożliwiają zainwestowanie niewielkiej kwoty w szeroki wachlarz różnorodnych aktywów, co zmniejsza ryzyko utraty kapitału w przypadku niekorzystnych zmian na rynku. Inwestor może wybrać fundusz dopasowany do swojego profilu ryzyka i celów inwestycyjnych, a także zmieniać go w zależności od sytuacji.
Łatwy dostęp i wygoda
Inwestowanie w fundusze inwestycyjne jest proste i szybkie. Wystarczy założyć rachunek w towarzystwie funduszy inwestycyjnych lub w banku i dokonać wpłaty na wybrany fundusz. Nie trzeba martwić się o formalności, podatki czy prowizje. Ponadto, inwestor ma stały dostęp do informacji o wartości swoich jednostek uczestnictwa i może je sprzedać w dowolnym momencie.
Korzyści podatkowe
Inwestycje w fundusze inwestycyjne są korzystne pod względem podatkowym, ponieważ w trakcie trwania inwestycji nie podlega podatkowi dochodowemu od osób fizycznych. Podatek od zysków z funduszy jest pobierany dopiero przy sprzedaży jednostek uczestnictwa lub certyfikatów i wynosi 19%. Ponadto, istnieją ulgi podatkowe dla osób, które inwestują na dłuższy okres czasu lub w fundusze emerytalne.
Wady inwestowania w fundusze inwestycyjne
Inwestowanie w fundusze inwestycyjne ma także pewne wady, które należy brać pod uwagę przed podjęciem decyzji. Inwestując w fundusze warto je poznać.
- Brak gwarancji zwrotu z inwestycji. Fundusze inwestycyjne nie gwarantują zysku a ich działalność wiąże się z ryzykiem rynkowym, czyli możliwością spadku wartości aktywów, w które fundusz inwestuje. Nie ma żadnej gwarancji, że fundusz osiągnie pożądaną stopę zwrotu lub że inwestor odzyska swoje pieniądze. Dlatego należy dokładnie zapoznać się z charakterystyką i historią danego funduszu oraz monitorować jego wyniki.
- Opłaty i koszty. Inwestowanie w fundusze inwestycyjne wiąże się z ponoszeniem różnych opłat i kosztów, które obniżają ostateczny zysk inwestora. Do najważniejszych należą: opłata za nabycie jednostek uczestnictwa lub certyfikatów, opłata za zarządzanie funduszem (ang. management fee), opłata za dystrybucję funduszu (ang. distribution fee) oraz opłata za wykup (ang. redemption fee). Opłaty pobierane przez dany fundusz inwestycyjny mogą wynosić do kilku procent wartości inwestycji i są pobierane w różnych momentach.
- Brak kontroli nad inwestycją. Inwestując w fundusze inwestycyjne, inwestor rezygnuje z możliwości samodzielnego decydowania o tym, w co i kiedy inwestować. Nie ma wpływu na strategię i politykę funduszu, ani na to, jakie aktywa są kupowane i sprzedawane. Nie jest mu znane ryzyko inwestycyjne związane z poszczególnymi składnikami portfela. Jeżeli zamierzasz inwestować swoje pieniądze w fundusz musisz liczyć się z możliwością utraty części lub całości swoich pieniędzy w przypadku niekorzystnych zmian na rynkach finansowych i w konsekwencji spadkiem wyceny jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych. Inwestor musi zaufać zarządzającemu funduszem i liczyć na jego kompetencje i uczciwość. W dłuższym horyzoncie czasowym fundusze inwestycyjne osiągają znaczące zyski.
Podsumowanie - jak zarobić na funduszach inwestycyjnych?
Inwestowanie w fundusze inwestycyjne to ciekawa i atrakcyjna opcja dla osób, które chcą zacząć inwestować aby pomnożyć swoje oszczędności, nie mając czasu lub umiejętności do samodzielnego inwestowania na rynku. Fundusze inwestycyjne oferują dostęp do profesjonalnego zarządzania, dywersyfikację portfela, łatwość i wygodę oraz korzystne opodatkowanie. Jednak inwestowanie w fundusze inwestycyjne wiąże się także z ryzykiem utraty kapitału, ponoszeniem opłat i kosztów oraz brakiem kontroli nad inwestycją. Więc warto inwestować w fundusze inwestycyjne ale należy poznać ich wady i zalety. Przed podjęciem decyzji należy dokładnie zapoznać się z ofertą i statutem danego funduszu oraz świadomie ocenić swoje cele, możliwości i preferencje. W wyborze najlepszego funduszu może pomóc doradca finansowy.