Złoto należy do grupy pierwiastków ciężkich, stanowi produkt fuzji termojądrowej w gwieździe. Posiadając unikalne właściwości ma zastosowanie w wielu dziedzinach nowoczesnego przemysłu a także w medycynie.
Unikalne właściwości
Złoto jest bardzo miękkie, niezwykle kowalne i ciągliwe, można je przecinać nożem. Jeden gram czystego złota można rozklepać na arkusz o powierzchni jednego metra kwadratowego lub wykonać drut o długości 2 metrów. Ze złota można wytworzyć tak cienką warstwę, że jest ona przezroczysta.
Złoto nie ulega korozji, nie pokrywa się nalotem, jest odporne na działanie tlenu oraz wielu czynników chemicznych. Roztwarza się w wodzie królewskiej, stanowiącej mieszaninę kwasu solnego i azotowego, roztworach cyjanków a także w rtęci, tworząc amalgamat.
Gęstość złota jest około 2,5 razy wyższa niż żelaza i wynosi 19,3 g/cm³. Z trudem można podnieść sześcienną kostkę złota o krawędzi 15 cm. Tonę złota można zmieścić w sześcianie o krawędzi 37 cm. Z podniesieniem sześciennej bryły złota o krawędzi 25 cm poradziłby sobie tylko Mariusz Pudzianowski. Zbliżoną masą charakteryzuje się wolfram. Pokryte warstwą złota wolframowe sztabki były prawdopodobnie preparowane przez oszustów i sprzedawane na rynku, mogły trafić również do banków centralnych. Powstało na ten temat wiele teorii spiskowych.
Od zarania dziejów ludzkości złoto znajdowało zastosowanie w produkcji ozdób, w tym biżuterii. W ubiegłym roku jubilerzy zużyli 2.210 ton czystego złota, czyli 52 proc. całości sprzedanego złota na świecie. Wyroby jubilerskie są wykonywane ze stopów złota z innymi metalami, jak srebro czy miedź. W Europie udział czystego złota w wyrobach jubilerskich stanowi zazwyczaj 58,5 proc. (próba 14 karatów).
Złoto w Starożytności
Już w Starożytności przykładano wielką uwagę do złota. Było ono atrybutem władzy, prestiżu i bogactwa. Wykonywano z niego zdobienia wnętrz, biżuterię, przedmioty związane z kultem religijnym. Mierząca 3 metry wysokości figura złotego Buddy waży 5,5 tony. Maska egipskiego faraona Tuttenhammona zawiera 11 kg złota. Na zdobienia wnętrz przy odbudowie Zamku Warszawskiego zużyto 50 kg złota. Na płytce pokrytej złotem o powierzchni 0,5 milimetra kwadratowego wygrawerowano przy pomocy strumienia jonów pełny tekst Starego Testamentu.
Od Starożytności ze stopów złota z innymi metalami wykonuje się monety. Z powodzeniem funkcjonowały przez wieki jako środek płatniczy. Złoto jest też przedmiotem inwestycji, a ich popularność wzrosła w ostatnich latach. Monety inwestycyjne produkowane w nielimitowanych seriach zawierają złoto próby 999,9 (24 karaty). Emitowane są też monety kolekcjonerskie, jednak w limitowanych ilościach, zazwyczaj niższej próby, np. 916 czyli 22 karaty. W 2013 roku w postaci monet, sztabek i medali zakupiono na całym świecie 1.654 ton złota, co stanowiło blisko 40 proc. popytu na złoto w postaci fizycznej.
Złoto w przemyśle
Złoto znajduje liczne zastosowania w nowoczesnych technologiach. W 2013 roku przemysł wykorzystał 404 tony złota, generując około 10 proc. całkowitego popytu. Z tego 282 tony znalazło zastosowanie w elementach układów elektronicznych. Dzięki bardzo dobrym własnościom przewodzącym wykonuje się z niego mikropołączenia w procesorach, półprzewodniki, pokrywa styki kart pamięci komputerowych, złącz USB i HDMI. Znajduje się także w układach telefonów komórkowych. Nanoskopowe cząsteczki złota są katalizatorem ogniw paliwowych.
Złoto doskonale odbija promieniowanie w pełnym zakresie widma. Stąd pokrywa się nim skafandry kosmonautów i elementy statków kosmicznych, co pozwala na ochronę przed szkodliwym promieniowaniem kosmicznym a także nagrzewaniem elementów przez promieniowanie podczerwone. Ta właściwość złota została wykorzystana również przy budowie nowoczesnych budynków, gdzie bardzo cienka warstwa tego metalu naniesiona na szyby zabezpiecza wnętrza przed nadmiernym nagrzewaniem promieniami słonecznymi. Cienką, przezroczysta warstwą złota pokrywa się okna kokpitów samolotów a przepływający przez nią prąd elektryczny powoduje wydzielanie się ciepła zapobiegającego oblodzeniu okien.
Złoto używane jest jako barwnik szkła rubinowego, dając mu głęboki, intensywny czerwony kolor.
Katalizatory z nanocząsteczkami złota wykorzystuje się obecnie jako pochłaniacze zapachów. W małych urządzeniach klimatyzacyjnych samochodowych mogą one usuwać nieprzyjemny zapach znajdujących się tam bakterii. W Japonii takie rozwiązania są wykorzystywane w toaletach.
Lecz na tym lista zastosowań złota nie kończy się. Rozwój nowoczesnych technologii wymaga określonych, niejednokrotnie unikalnych właściwości materiałów. A złoto właśnie należy do takich.