Wymiana walut - forward outright i NDF-y

W zabezpieczeniu przed ryzykiem walutowym warto stosować różnorodne instrumenty. Dodatkowo transakcje zabezpieczające powinny być realizowane systematycznie, w dogodnych momentach rynkowych. Takie pożądane działanie to dywersyfikacja – z jednej strony w zakresie instrumentów, z drugiej – w czasie. Korzystanie tylko z zabezpieczenia typu forward i zawarcie transakcji w jednym dniu na okres całego roku jest dopuszczalne jednak dość ryzykownym podejściem. Dobierając kilka instrumentów zabezpieczających i zawierając transakcje w kilku momentach rynkowych będziemy w stanie ograniczyć ryzyko. Z pewnością takie działanie podnosi efektywność całej strategii zabezpieczającej. Optymalnym rozwiązaniem jest realizowanie strategii małych kroków, polegającej na realizacji transakcji z określoną częstotliwością. Zaangażowanie w kilka instrumentów finansowych jednocześnie (np. forward, zakup opcji i strategia korytarza) sprawia, że globalna strategia pokrycia ryzyka kursowego jest elastyczna i zabezpiecza nas w kilku różnych scenariuszach rozwoju sytuacji na rynku walutowym.
Transakcje zabezpieczające można dziś zawierać z bankami oraz na giełdach towarowych. Również domy maklerskie i inne instytucje finansowe pośredniczą w zawieraniu takich transakcji, oferując dostęp do rynku instrumentów pochodnych. Techniki telekomunikacyjne stoją obecnie na wysokim poziomie, stąd czynności zawiązane z zawieraniem transakcji można wykonać z siedziby przedsiębiorstwa. Pozwala to na oszczędność czasu i pieniędzy a także zwiększa elastyczność przy podejmowaniu decyzji finansowych.

Zastosowanie kontraktów terminowych futures oraz opcji walutowych w procesie zabezpieczania przed ryzykiem kursowym było omówione z poprzednich numerach Export & Import. Dziś przyjrzyjmy się kontraktom terminowym typu forward. Dzielimy je na dwie kategorie:

-    kontrakty z dostawą waluty - forward outright oraz
-    kontrakty bez dostawy waluty - NDF (ang. Non Deliverable Forward).

 

Poprzez zawarcie transakcji terminowej eksporter lub importer uzyskuje możliwość zabezpieczenia przed ryzykiem kursowym (hedging). Może w ten sposób precyzyjnie określać przyszłe wpływy i wydatki, wynikające z transakcji handlowych - zabezpieczyć rzeczywiste przepływy finansowe w przedsiębiorstwie. Pozwala to na efektywne zarządzanie finansami w firmie.

 

Forward outright stanowi bezwarunkową transakcję zakupu lub sprzedaży określonej ilości waluty na określony w przyszłości termin, po kursie ustalonym w dniu zawierania transakcji. W efekcie dochodzi do fizycznej dostawy lub zakupu waluty. Cenę kontraktu forward outright ustala bank, z którym taka transakcja jest zawierana. Aby ją określić bank oblicza punkty swapowe, które są dodawane do aktualnego kursu rynkowego waluty (spot). Ilość punktów swapowych a więc różnica między ceną terminową oraz ceną spot zależy od następujących czynników:

1. Różnicy oprocentowania pomiędzy walutą polską i zagraniczną. Jeżeli oprocentowanie waluty polskiej jest wyższe niż zagranicznej to punkty swapowe są dodatnie, stąd cena terminowa jest wyższa od kursu spot. W przeciwnym wypadku, ujemne punkty swapowe powodują, że cena terminowa jest niższa niż kurs spot. Taką sytuację mamy obecnie (koniec sierpnia 2007 r.) w przypadku pary walutowej USDPLN. Podstawowa stopa procentowa dla dolara wynosi 5,75% natomiast dla złotego 4,75%. Obliczone punkty swapowe dla pary USDPLN kontraktu grudniowego to –51/-41 (bid/ask). Im różnica oprocentowań jest wyższa, tym bardziej kurs terminowy będzie się różnić od kursu spot.
2. Długości okresu, na jaki zawierana jest transakcja terminowa. Im ten okres jest dłuższy, tym większa ilość punktów swapowych jest dodawana lub odejmowana od kursu spot.
3. Kursu spot waluty, do którego są dodawane punkty swapowe. Im kurs jest wyższy, tym większa ilość punktów swapowych.

Transakcja kończy się przekazaniem odpowiednich ilości waluty zagranicznej oraz złotych pomiędzy przedsiębiorstwem oraz bankiem.

Kontrakty forward, bez realizacji dostawy waluty, określane popularnie mianem NDF-ów (Non-Deliverable Forward), oferowane są przez banki. Parametry takiego kontraktu są każdorazowo dostosowywane do potrzeb klienta. Cena kontraktu NDF jest określana w oparciu o punkty swapowe oraz aktualny kurs waluty. Zabezpieczeniem transakcji jest depozyt składany przez klienta w banku. W tym przypadku nie dochodzi do dostawy waluty. Rozliczana jest jedynie różnica pomiędzy ceną terminową waluty kwotowanej przez bank w dniu zamknięcia transakcji oraz ceną terminową z dnia zawarcia transakcji. Zazwyczaj transakcja jest zawierana bezpośrednio w banku lub przez telefon. Banki, które oferują transakcje na kontraktach NDF to m.in.: PKO Bank Polski S.A., Pekao S.A., ING Bank Śląski, DZ Bank Polska, BISE.

Kontrakty forward można zawierać również przy pomocy systemów transakcyjnych, jakimi są platformy internetowe oferowane przez podmioty finansowe - zagraniczne lub krajowe. Przykładem jest dom maklerski TMS Brokers. Transakcje zabezpieczające można zawierać bezpośrednio przez internet za pomocą platformy internetowej TMSDirect. Mają one nierzeczywisty charakter, co oznacza, że rozliczenie dokonywane jest do wysokości różnicy kursów terminowych, bez fizycznej dostawy waluty. W ten sposób podmiot dokonujący obrotu z zagranicą rekompensuje sobie straty na wymianie waluty na złote lub odwrotnie.
Depozyt zabezpieczający stanowi od 1,5 do 3 % nominału transakcji dla par walutowych z udziałem PLN, niezależnie od terminu realizacji. Wielkość transakcji może być dowolna, z reguły nie niższa niż 5 tys. EUR lub USD. Klient posiada możliwość zawierania transakcji w dni powszednie przez całą dobę z dowolnego miejsca. Dostęp do platformy jest możliwy po założeniu rachunku i ściągnięciu odpowiedniego programu komputerowego - platformy transakcyjnej, np. SaxoTrader z duńskiego Saxo Banku.

Istotną cechą platformy SaxoTrader jest część rozliczeniowo-księgowa. Eksporter lub importer ma dzięki niej dostęp do bieżącej wyceny transakcji zabezpieczających oraz do stanu swojego rachunku. Zaletą jest możliwość samodzielnego generowania raportów w zależności od potrzeb prowadzonej w firmie sprawozdawczości finansowej.

-Warto zauważyć, że w platformie transakcyjnej przedsiębiorstwo samodzielnie może wyceniać interesujący je instrument finansowy – np. transakcję terminową na określony dzień lub opcję walutową z określonym przez siebie kursem realizacji (strike) i horyzontem czasowym. W ten sposób można prowadzić samodzielnie symulacje strategii zabezpieczających i analizować różne scenariusze, zanim zdecydujemy się na realizację danej transakcji zabezpieczającej. Zaletą tej platformy jest również to, że firma nie musi z góry określać daty rozliczenia, lecz dokonać zwykłej transakcji spot wykorzystując ją do dowolnego terminu zabezpieczenia wpływów lub płatności w walutach obcych.

Platforma transakcyjna posiada również inne udogodnienia i serwisy mogące poprawić jakość pracy departamentu finansowego przedsiębiorstwa eksportera i importera:

-    dostęp do informacji z rynku walutowego, mających wpływ na kształtowanie się kursu walutowego,
-    dostęp do bieżących notowań instrumentów - cen transakcyjnych,
-    dostęp do stanu rachunku i bieżącej wyceny zrealizowanych transakcji,
-    możliwość składania zleceń oczekujących na realizację,
-    możliwość zawierania transakcji na rynku spot oraz kupna i sprzedaży opcji walutowych typu call i put.

Jak widać, polski rynek finansowy dysponuje dziś już znaczną ilością instrumentów, zabezpieczających przed ryzykiem walutowym. Mogą one służyć eksporterom, importerom a także wszystkim, którzy posiadają kredyty walutowe. Instytucje finansowe są dostosowane technicznie i merytorycznie dla zaspokojenia obsługi przedsiębiorców dokonujących obrotu handlowego z zagranicą. Warto więc wykorzystywać te możliwości, aby unikać ryzyka niekorzystnych zmian kursowych i już w dniu zawarcia transakcji posiadać zagwarantowaną cenę i zysk.
Importer – ponosi ryzyko spadku wartości złotego, czyli wzrostu wartości waluty obcej – kupuje walutę na termin. Eksporter – ponosi ryzyko wzrostu wartości złotego, czyli spadku wartości waluty obcej – sprzedaje walutę na termin.

Importer chce zabezpieczyć sobie kurs kupna 1.000.000 EUR na datę waluty za trzy miesiące. Dealer w banku ustalił kurs terminowy 3,8125 EURPLN. Zawierając transakcję kupna waluty forward outright, importer jest zobowiązany do kupna za trzy miesiące kwoty 1.000.000 EUR po ustalonym kursie terminowym. Natomiast bank jest zobowiązany sprzedać ww. kwotę waluty po ustalonym kursie, za co importer zapłaci 3.812.500 PLN. Jeżeli za trzy miesiące kurs waluty wzrośnie i będzie wynosił np. 3,8192 EURPLN, to oszczędność importera na kupnie waluty wyniesie 6.700 PLN [(3,8192-3,8125)*1.000.000]. W przypadku transakcji NDF importer otrzyma od banku kwotę 6.700 PLN, natomiast euro kupi po aktualnym kursie rynkowym.

Eksporter chce zabezpieczyć sobie kurs sprzedaży 1.000.000 USD na datę waluty za miesiąc. Dealer w banku ustalił kurs terminowy 2,8264 USDPLN. Zawierając transakcję sprzedaży waluty forward outright, eksporter jest zobowiązany do sprzedaży za miesiąc kwoty 1.000.000 USD po ustalonym kursie terminowym. Natomiast bank jest zobowiązany kupić ww. kwotę waluty po ustalonym kursie, za co eksporter otrzyma  2.826.400 PLN. Jeżeli za miesiąc kurs waluty spadnie i będzie wynosił np. 2,8155 USDPLN, to oszczędność eksportera na sprzedaży waluty wyniesie 10.900 PLN [(2,8264-2,8155)*1.000.000]. W przypadku transakcji NDF eksporter otrzyma od banku kwotę 10.900 PLN, natomiast dolary sprzeda po aktualnym kursie rynkowym.