Emisja obligacji zagranicznych to dla wielu firm i rządów jedna z najbardziej korzystnych i wygodnych form pozyskania dużych ilości kapitału.
Geneza rynku
Początki emisji obligacji zagranicznych sięgają lat 60. XX wieku. Wówczas, w 1963 r., korporacja Autostrade sprzedała pierwszą emisję obligacji na rynkach zagranicznych. Po 1963 r. wzrastała liczba podmiotów pozyskujących kapitał poza granicami własnego państwa. Przyczyniła się do tego liberalizacja prawa w zakresie przepływu międzynarodowego kapitału, globalizacja oraz rozwój technologii telekomunikacyjnych i informacyjnych. Rozwój międzynarodowych giełd instrumentów finansowych oraz systemów depozytowo-rozliczeniowych zdeterminował proces powstawania globalnego systemu sprzedaży i wtórnego obrotu obligacjami.
Rynek długu
Rynek międzynarodowy, ze względu na wielkość, umożliwia pozyskanie znacznie większych kapitałów niż oferuje lokalny system bankowy lub emisja krajowa. Stanowi to alternatywę dla kredytu, gdzie bank lub konsorcjum bankowe dyktuje wszelkie warunki, niejednokrotnie niekorzystne dla przedsiębiorstwa. Krajowy rynek obligacji korporacyjnych często okazuje się zbyt płytki, aby wchłonąć w krótkim czasie dużą emisję obligacji. Stąd w ostatnich latach w Polsce, można zaobserwować znaczący wzrost zainteresowania pozyskiwaniem finansowania poprzez emisje obligacji na rynki zagraniczne.
Największym emitentem obligacji na rynki zagraniczne w naszym kraju jest Skarb Państwa. Jednak rynek emisji obligacji zagranicznych rozwija się dynamicznie, zwłaszcza w sektorze przemysłowym i finansowym. Wskazać tu można m.in. na takie podmioty jak: BRE Bank, Netia, PGNiG, elektrownia Turów, Telekomunikacja Polska czy TVN.
Klasyfikacja
Obligacje plasowane na rynkach zagranicznych, występujące najczęściej w postaci papierów wartościowych na okaziciela, dzielą się na: obligacje obce (foreign bonds) i euroobligacje (eurobonds).
Obligacje obce są zagranicznymi dłużnymi papierami wartościowymi, sprzedawane na terenie danego kraju i denominowane w walucie tegoż kraju. W takim przypadku emisja tych obligacji również podlega lokalnej jurysdykcji. Przykładem obligacji obcej jest denominowana w dolarach USA i sprzedawana w USA obligacja, której emitentem jest polska spółka akcyjna.
W zależności od kraju, w którym obligacje są dystrybuowane, mogą one otrzymać specyficzną nazwę, nawiązującą metaforycznie do nazwy tego kraju, np.: yankee bonds, bulldog bonds, samurai bonds, Rembrandt bonds, matador bonds.
Euroobligacje są dłużnymi papierami wartościowymi sprzedawanymi poza krajem pochodzenia waluty, w której są denominowane, mogą być sprzedawane także w kilku krajach równocześnie. W praktyce jednak, emisja euroobligacji podlega najczęściej jurysdykcji angielskiej lub Stanu Nowy Jork – bez względu na miejsce dystrybucji i notowań obligacji.
Obligacje zagraniczne mogą być denominowane w zasadzie w dowolnej walucie. Decyzję podejmuje emitent, oceniając szansę powodzenia emisji oraz ryzyko kursowe wybranej waluty. Najczęściej stosowane waluty to: USD, EUR, GBP, JPY, CHF. Na rynkach międzynarodowych można spotkać także obligacje dwuwalutowe, w przypadku których odsetki są płatne w jednej walucie, a nominał w innej. Popularne od lat 80. ubiegłego wieku, stanowią atrakcyjną ofertę dla firm finansujących zagraniczne spółki zależne. Przykładem takich papierów mogą być obligacje wyemitowane przez japońską firmę z nominałem w dolarach i kuponami w euro. Emisja obligacji na rynki zagranizcne daje możliwość osiągnięcia korzystnego efektu marketingowego na skalę międzynarodową. Emitent ma doskonałą okazję do zaistnienia na międzynarodowym rynku. Przeprowadzona z pełnym sukcesem sprzedaż obligacji, a także wywiązywanie się z obowiązków wobec obligatariuszy (wypłaty odsetek i wartości obligacji) mają bezpośredni wpływ na sukces następnych emisji oraz sprzedaż z atrakcyjnym - z punktu widzenia emitenta - oprocentowaniem.
Kupony, transze, rating
Obligacje zagraniczne są emitowane zazwyczaj na okres od roku do 25 lat. Największą popularnością cieszą się obligacje o terminie wykupu od 3 do 10 lat. Emitent podejmuje decyzję o terminie, uwzględniając szanse powodzenia emisji oraz ryzyko kursowe, wzrastające wraz ze wzrostem okresu do wykupu.
Oprocentowanie, należące do świadczeń pieniężnych, wynikających z obligacji, ustala emitent biorąc pod uwagę aktualną sytuację rynkową, ryzyko kursów walut i stóp procentowych, posiadany rating oraz szanse powodzenia sprzedaży emisji. W zależności od sposobu kształtowania i uwzględnianych parametrów, najczęściej stosuje się oprocentowanie stałe, a niekiedy zmienne, oparte o stopę referencyjną danego rynku finansowego, jak LIBOR lub innych instrumentów finansowych, np. rentowność bonów skarbowych. Częstotliwość wypłaty kuponów najczęściej jest półroczna i roczna.
Inną formą wynagrodzenia dla obligatariuszy może być dyskonto przy sprzedaży obligacji zerokuponowych. Emisja obligacji zagranicznych może być realizowana poprzez sprzedaż pojedynczej transzy obligacji lub wielu transz, w ramach wieloletniego programu emisji obligacji średnioterminowych (Euro Medium Term Note, "EMTN"). Program emisji określa m.in. wielkość planowanego docelowego zadłużenia emitenta, przy czym istnieje możliwość dużej swobody w ustalaniu wartości emisji, terminu wykupu i waluty. Stosowanie takich programów upraszcza proces przygotowania kolejnych emisji, gdyż sporządzony prospekt emisyjny zachowuje ważność przez 12 miesięcy, a do każdej kolejnej emisji wystarczy opracować skróconą informację „Pricing Supplement”, której forma jest precyzyjnie określona. Emisja obligacji może być skierowana do wybranej grupy inwestorów (emisja prywatna) lub do nieokreślonego adresata (emisja publiczna).
Emitentem obligacji skierowanych na rynek zagraniczny może być jedynie podmiot o znaczącej pozycji rynkowej, posiadający dużą wiarygodność i wysokie kapitały. Emisja obligacji zagranicznych może być przeprowadzona również przez utworzoną poza granicą siedziby kraju podmiotu pozyskującego finansowanie, spółkę specjalnego przeznaczenia (Special Purpose Vehicle, "SPV"), co ma znaczenie m.in. ze względów podatkowych.
Dla zwiększenia szansy powodzenia emisji oraz obniżenia kosztów pozyskania środków finansowych, jakimi są odsetki, istotne jest uzyskanie ratingu uznanej międzynarodowej instytucji ratingowej, jak: Moody’s, S&P lub Fitch. Emisje dokonywane poprzez ofertę publiczną wymagają organizacji konsorcjum, składającego się z grupy banków działających na skalę międzynarodową, w tym także mających oddziały w kraju plasowania i notowań obligacji.
Proste zasady
Zagraniczne emisje obligacji nie podlegają nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego, a uproszczone procedury dopuszczeniowe, obowiązujące na najbardziej znaczących rynkach, jak Londyn czy Luksemburgu są atrakcyjną alternatywą dla podmiotów gospodarczych, rozważających pozyskanie funduszy poprzez emisję euroobligacji. Rynek euroobligacji jest rynkiem opartym na zasadzie jawności i przejrzystości, z czym wiąże się wymóg sporządzenia dokumentu informacyjnego, najczęściej w postaci prospektu zgodnie z Dyrektywą Prospektową, którego treść jest podawana do wiadomości publicznej.
Czas przygotowania emisji liczony od podjęcia decyzji do rozpoczęcia notowań giełdowych w Londynie lub Luksemburgu trwa od 10 do 12 tygodni. Wniosek o dopuszczenie do notowań na rynku brytyjskim jest rozpatrywany przez tamtejszy organ nadzoru United Kingdom Listing Authority (UKLA), funkcjonujący w ramach Financial Service Authority – w ciągu trzech dni. Warto również wspomnieć, że London Stock Exchange nie pobiera opłaty rocznej z tytułu notowania obligacji zagranicznych. Proste zasady dopuszczenia do notowań i realizacji obowiązków informacyjnych są także zaletą Luxembourg Stock Exchange. Do obrotu na tej giełdzie może być dopuszczona emisja euroobligacji już o wartości 200 tys. euro.
Plasowanie na rynku USA
Odrębnym zagadnieniem jest plasowanie emisji na rynku USA, gdzie wymogi rejestracyjne i informacyjne są znacznie ostrzejsze. W tym zakresie obowiązują regulacje tamtejszego nadzoru nad rynkiem kapitałowym (Securities and Exchange Commission, "SEC") – Securities Act z 1933 r. i przepisy Internal Revenue Service. Wprowadzone w ostatnich latach XX wieku nowe regulacje SEC, jak Reguła 144A, Reguła 415 oraz Reguła S, upraszczają proces plasowania emisji obligacji na rynku amerykańskim.