Indywidualne oszczędzanie na emeryturę odgrywa kluczową rolę w zabezpieczeniu finansowym na jesień życia. Nie warto więc odkładać decyzji o oszczędzaniu.
Indywidualne oszczędzanie na emeryturę w polskim systemie emerytalnym bez ZUS
Polski system emerytalny jest oparty na trzech filarach: (i) obowiązkowy ZUS, (ii) środki z OFE oraz (iii) indywidualne oszczędzanie. PPK czy IKZE a może IKE czy PPE? Takie zadajemy sobie pytania zastanawiając się nad przyszłą jesienią życia.
Indywidualne oszczędzanie na emeryturę jest opcjonalne, ale coraz bardziej popularne wśród Polaków, którzy pragną mieć większą pewność finansową po przejściu na emeryturę. Polega to na dobrowolnym gromadzeniu środków na specjalnym koncie lub przez zakup polisy emerytalnej. Osoby, które decydują się na indywidualne oszczędzanie, mają możliwość wyboru instytucji finansowej, w której chcą ulokować swoje pieniądze. Ta forma oszczędzania daje większą swobodę w podejmowaniu decyzji dotyczących inwestycji. Po osiągnięciu wieku emerytalnego, zgromadzone środki na dodatkową emeryturę można wypłacić jednorazowo lub w formie okresowych wypłat. Indywidualne oszczędzanie na emeryturę zapewnia większą niezależność finansową i pozwala godnie spędzać jesień życia. Im wcześniej zaczniemy odkładać na emeryturę, tym będzie ona przyjemniejsza i bezpieczniejsza i unikniemy ubóstwa po zaprzestaniu uzyskania dochodów z pracy. Czas to pieniądz.
PPK (Pracownicze Plany Kapitałowe)
Pracownicze Programy Kapitałowe (PPK) są korzystnym rozwiązaniem dla pracowników w Polsce. PPK to program dodatkowego oszczędzania na emeryturę, który został wprowadzony w 2019 roku. Jak to działa? Do PPK obowiązuje tzw. automatyczny zapis osób zatrudnionych w wieku od 18 do 54 lat. Można nie przystąpić do programu lub zrezygnować z wpłaty na konto PPK. Co cztery lata deklaracja o rezygnacji z PPK powinna być odnawiana, inaczej podmiot zatrudniający automatycznie zgłosi pracownika do PPK. Podmiot zatrudniający dokonuje wyboru instytucji finansowej zarządzającej PPK, która otwiera dla pracowników imienne rachunki, na których będą gromadzone oszczędności – prywatne rachunki PPK. Program zakłada grupowe oszczędzanie do 60. roku życia. Pracodawcy są zobowiązani do wpłacania co miesiąc 1,5% wynagrodzenia brutto pracownika na indywidualne konto PPK. Dodatkowo, pracownik może dobrowolnie zwiększyć swoje oszczędności o 2,5% miesięcznego wynagrodzenia brutto. Dodatkowo w oszczędzaniu partycypuje państwo dając na początek wpłatę powitalną 250 zł i co roku dopłacając 240 zł.
Dochody z inwestycji PPK są zwolnione z podatku, a tylko w momencie wypłaty w formie renty lub jednorazowego wypłacenia są obciążane podatkiem dochodowym. Warto korzystać z programu PPK z kilku powodów. Po pierwsze, to sposób na budowanie dodatkowego kapitału na przyszłą emeryturę. Dodatkowo, PPK zwiększa świadomość finansową pracowników, ucząc ich o oszczędzaniu i inwestowaniu. Ponadto, wpłaty pracodawcy mogą stanowić dodatkowy benefit, który zwiększa atrakcyjność danej firmy dla potencjalnych pracowników.
Oszczędności zebrane na indywidualnych rachunkach uczestników PPK są ich własnością - mogą być w każdej chwili wypłacone i podlegają dziedziczeniu.
Wypłata środków z PPK następuje z chwilą ukończenia 60. roku życia. Uczestnik PPK, który podejmie decyzję o oszczędzaniu w ramach PPK, po osiągnięciu 60. roku życia będzie mógł sam zdecydować, jak zadysponować zgromadzonymi środkami. Program przewiduje dwie opcje wypłat.
- Uczestnik PPK może wypłacić jednorazowo do 25% zgromadzonych oszczędności a pozostałe środki wypłacić w co najmniej 120 miesięcznych ratach. Wypłaty nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od dochodów kapitałowych (podatek Belki). Jeżeli jednak uczestnik PPK zażąda jednorazowej wypłaty lub liczba rat jest mniejsza niż 120, wówczas następuje odpowiednie opodatkowanie uzależnione od liczby rat.
- Uczestnik może dalej dokonywać wpłat do PPK, najpóźniej do osiągnięcia 70. roku życia.
IKE (Indywidualne Konto Emerytalne)
IKE to Indywidualne Konto Emerytalne czyli specjalny program oszczędnościowy, który pozwala nam zgromadzić kapitał na emeryturę. Dzięki temu programowi możemy samodzielnie zdecydować, jaką kwotę chcemy przeznaczyć na oszczędzanie oraz w jakiej formie chcemy inwestować nasze środki. Obowiązuje roczny limit wpłat na IKE, który stanowi 3-krotność prognozowanego na dany rok miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Nie można mieć wspólnego IKE z współmałżonkiem czy dzieckiem.
W przypadku IKE oszczędzający może wypłacić środki jednorazowo lub w ratach na wniosek oszczędzającego po osiągnięciu wieku 60 lat lub nabyciu uprawnień emerytalnych i ukończeniu 55. roku życia oraz pod warunkiem dokonywania wpłat łącznie przez okres co najmniej 5 lat kalendarzowych lub dokonania ponad połowy wartości wpłat na IKE nie później niż na 5 lat przed złożeniem wniosku o wypłatę.
Wpłat na Indywidualne Konto Emerytalne nie można wprawdzie odliczyć od podstawy opodatkowania podatkiem od osób fizycznych ale korzyści podatkowe pojawią się przy wypłacie po osiągnięciu wieku 60 lat – wówczas wypłaty są zwolnione z podatku.
Rachunek IKE prowadzą instytucje finansowe, jak towarzystwa funduszy inwestycyjnych. Istnieje wiele rodzajów kont IKE, takich jak fundusze inwestycyjne, akcje czy obligacje. Jak będziemy oszczędzać na IKE to zależy od naszej tolerancji na ryzyko oraz naszych preferencji inwestycyjnych. Wszystko to sprawia, że IKE jest atrakcyjnym sposobem oszczędzania na emeryturę, pozwalając nam zabezpieczyć swój przyszły dochód i cieszyć się spokojną emeryturą.
Jest możliwy transfer środków zgromadzonych na IKE do innej instytucji finansowej, przy czym jest on zwolniony z podatku od dochodów kapitałowych. W roku, w którym dokonamy transferu z IKE do PPE nie możemy już założyć kolejnego IKE. Możliwe to będzie w następnym roku kalendarzowym.
Środki z IKE możemy wypłacić jednorazowo lub w ratach po osiągnięciu wieku 60 lat lub nabyciu uprawnień emerytalnych i ukończeniu 55. roku życia oraz pod warunkiem dokonywania wpłat łącznie przez okres co najmniej 5 lat kalendarzowych lub dokonania ponad połowy wartości wpłat nie później niż na 5 lat przed złożeniem wniosku o wypłatę.
Warto oszczędzać w IKE ponieważ środki zgromadzone na IKE podlegają dziedziczeniu. W tym przypadku wypłata środków z IKE następuje bez podatku od spadków i darowizn oraz podatku od zysków kapitałowych.
IKZE (Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego)
IKZE to dobrowolne Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego. Działa on na zasadzie indywidualnego konta, na które pracownik może wpłacać regularne składki, a te są ulgowe pod względem podatkowym. Środki z IKZE mogą być inwestowane w różne instrumenty finansowe, takie jak fundusze inwestycyjne, akcje czy obligacje. Głównym celem IKZE jest oszczędzanie na emeryturę, ale istnieje również możliwość wypłaty środków przed terminem, na przykład w przypadku nabycia pierwszego mieszkania. Wpłaty na IKZE są ograniczone pod względem kwotowym, a roczna maksymalna kwota wpłat stanowi: 1,2-krotność w przypadku IKZE lub 1,8-krotność dla osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą prognozowanego na dany rok przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej.
Sumę wpłat na IKZE możemy odliczyć od podstawy opodatkowania w rocznym zeznaniu podatkowym. Jednak od wypłat po osiągnięciu przez oszczędzającego 65. roku życia należy zapłacić podatek dochodowy w wysokości 10% od wypłacanej kwoty. IKZE jest jednym z wielu narzędzi, które umożliwiają Polakom zbierać środki na emeryturę. Dzięki temu systemowi każdy pracownik może indywidualnie budować swoje zabezpieczenie finansowe po zakończeniu aktywności zawodowej.
Środki zgromadzone na IKZE podlegają dziedziczeniu. Natomiast wypłaty na rzecz spadkobierców po uczestniku w ramach IKZE są obciążone zryczałtowanym podatkiem dochodowym 10%.
PPE (Pracownicze Plany Emerytalne)
Pracownicze Programy Emerytalne (PPE) są to grupowe plany oszczędnościowe realizowane w ramach trzeciego filaru systemu emerytalnego dające pracownikom możliwość zgromadzenia dodatkowych oszczędności na przyszłą emeryturę. Składki podstawowe odprowadza pracodawca do wybranej instytucji finansowej, która nimi zarządza.
PPE są dobrowolne - pracodawcy nie mają obowiązku ich tworzenia, a pracownicy uczestniczenia w takich programach. Oszczędności zgromadzone w PPE są własnością pracownika będącego uczestnikiem programu, co oznacza, że mogą być dziedziczone lub w inny sposób dysponowane. Do PPE mogą przystąpić pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę bez względu na wymiar pracy, zgodnie z zasadami określonymi w umowie zakładowej dotyczącej tego programu.
Na rachunek pracownika będącego uczestnikiem programu pracodawca wnosi co miesiąc składki w kwocie nie wyższej niż 7% wynagrodzenia brutto pracownika. Składki zgromadzone w ramach PPE stanowią koszt uzyskania przychodów pracodawcy oraz nie są wliczane do wynagrodzenia pracowników, stanowiącego podstawę ustalenia obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne w ZUS. Uczestnik PPE może zadeklarować składkę dodatkową do 2% swego wynagrodzenia brutto, jeżeli umowa zakładowa to przewiduje. Suma składek dodatkowych wniesionych przez pracownika do jednego programu PPE w ciągu roku kalendarzowego nie może przekroczyć kwoty odpowiadającej 4,5-krotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok. PPE dają gwarancję, że emerytura polskich pracowników będzie bardziej stabilna i komfortowa. Jest to więc solidne zabezpieczenie finansowe na przyszłość.
Program zakłada oszczędzanie do 60. roku życia ale można oszczędzać dłużej. Wypłata z PPE może nastąpić jednorazowo lub w ratach bez obowiązku zapłaty podatku dochodowego:
- po ukończeniu przez uczestnika 60. roku życia;
- po ukończeniu przez uczestnika 55. roku życia, jeżeli nabył on uprawnienia emerytalne;
- po ukończeniu 70. roku życia uczestnika, jeżeli wcześniej nie wystąpił z wnioskiem o wypłatę środków lub jest dalej zatrudniony u pracodawcy prowadzącego program.
Porównanie PPK, PPE, IKE i IKZE
Opcje III filaru emerytalnego, jakimi są: Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK), Indywidualne Konta Emerytalne (IKE), Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) oraz Pracownicze Programy Emerytalne (PPE) stanowią przedmiot zainteresowania wielu osób planujących swoją przyszłość finansową. Z punktu widzenia pracodawców różnica między PPE i PPK polega na tym, że PPE jest programem nieobowiązkowym, podczas gdy do PPK muszą przystąpić wszyscy pracodawcy. Z punktu widzenia pracowników PPK jest systemem dobrowolnym, w którym pracownik oraz pracodawca wpłacają określone sumy na indywidualne konto pracownika. IKE to również dobrowolne rozwiązanie, w którym osoba indywidualnie może odkładać środki na przyszłą emeryturę. IKZE natomiast jest jednym z elementów III filaru systemu emerytalnego w Polsce, gdzie można indywidualnie zgromadzić oszczędności emerytalne i korzystać z preferencyjnego opodatkowania. Natomiast PPE to rozwiązanie dla osób prowadzących działalność gospodarczą, które umożliwia gromadzenie oszczędności emerytalnych w formie dobrowolnych składek. Szacuje się, że wpłacając na identycznych warunkach te same kwoty do IKE oraz IKZE wyższą emeryturę netto uzyskamy oszczędzając w IKE. Ale można jednocześnie oszczędzać w IKE i IKZE, co jest optymalnym rozwiązaniem. Każdy z tych filarów ma swoje cechy, zalety i wady, dlatego warto dokładnie poznać i porównać je, aby wybrać odpowiednie rozwiązanie dla siebie. Ważne aby nie tracić czasu i rozpocząć oszczędzanie jak najwcześniej.