Vademecum GPW
Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie rozpoczęła działalność 16 kwietnia 1991 roku, kiedy wycenie rynkowej poddano pięć spółek akcyjnych. Przyjęto know-how z Francji z giełdy w Lyonie.

 

Na pierwszej sesji giełdowej zadebiutowały spółki: Tonsil, Próchnik, Krosno, Kable, Exbud. Kurs ustalano raz w ciągu sesji, które odbywały się raz w tygodniu. Lecz w następnym roku wprowadzono drugą sesję, później następne a w 1994 roku notowania odbywały się już codziennie. W 1992 roku oprócz akcji były też notowane obligacje skarbowe.
W 1999 roku kapitalizacja Giełdy osiąga 100 mld zł. Największa kapitalizacja GPW miała miejsce w 2007 roku, kiedy ceny akcji osiągały rekordy. Wówczas wartość rynkowa wszystkich spółek sięgnęła 1,08 bln zł, z tego 53 proc. przypadało na podmioty zagraniczne.
Warunkiem dopuszczenia do obrotu giełdowego jest sporządzenie przez emitenta i zatwierdzenie przez Komisję Nadzoru Finansowego odpowiedniego dokumentu informacyjnego - prospektu emisyjnego lub memorandum informacyjnego. Wymaga to nawiązania współpracy z innymi podmiotami – biegłym rewidentem, domem maklerskim, doradcami prawnymi i finansowymi. Jest to proces stosunkowo kosztowny i czasochłonny, jednak korzyści z publicznych notowań są bezsporne.Papiery wartościowe mogą być notowane na rynku podstawowym lub równoległym w zależności od spełnionych wymogów Regulaminu Giełdy. Obrót akcjami odbywa się w systemie ciągłym (od godz. 9.00 do 17.35) lub w systemie kursu jednolitego z dwoma fixingami.
Instrumenty finansowe notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie: Akcje, prawa do akcji, prawa poboru, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne, produkty strukturyzowane, fundusze ETF (Exchange Traded Fund), kontrakty terminowe, opcje, jednostki indeksowe.

Podstawowe indeksy giełdowe:
  • Indeks WIG – pierwszy indeks GPW. W skład tego indeksu wchodzą wszystkie spółki notowane na GPW, spełniające podstawowe kryteria uczestnictwa w indeksach. Przy obliczaniu indeksu WIG obowiązuje zasada dywersyfikacji , której celem jest ograniczenie udziału i nadmiernego wpływu na indeks pojedynczej spółki lub sektora giełdowego. Udział jednej spółki w indeksie nie może być wyższy niż 10%, a udział spółek z jednego sektora giełdowego nie może być wyższy niż 30% w dniu rankingu indeksów. Indeks WIG uwzględnia ceny akcji oraz dywidendy i prawa poboru. Jest to więc indeks dochodowy.
  • Indeks WIG20 - obejmuje akcje 20 największych i najbardziej płynnych spółek. Przy obliczaniu indeksu bierze się pod uwagę jedynie ceny akcji bez dochodów z dywidend i praw poboru. Jest to więc indeks typu cenowego. Tu również obowiązuje zasada dywersyfikacji. Nie może on obejmować więcej niż 5 spółek z jednego sektora giełdowego. Co 3 miesiące skład indeksu jest modyfikowany.
  • Indeks mWIG40 - obejmuje 40 spółek średniej wielkości. Jest to indeks typu cenowego. W jego skład nie wchodzą spółki z indeksów WIG20 i sWIG80 oraz spółki zagraniczne notowane na innych rynkach, jeżeli ich wartość w dniu rankingu jest wyższa niż 1 mld EUR .
  • Indeks sWIG80 - obejmuje 80 małych spółek. Jest to indeks typu cenowego. W jego skład nie wchodzą spółki z indeksów WIG20, mWIG40 i spółki zagraniczne notowane na innych rynkach, jeżeli ich wartość w dniu rankingu jest wyższa niż 100 mln EUR.
  • Indeks WIG-PL - jest analogiczny do indeksu WIG lecz obejmuje tylko polskie spółki.
  • Indeks WIG20-Lev – indeks pochodny, którego zmiany odzwierciedlają podwójną (lewarowaną) zmianę wartości indeksu WIG20.  
  • Indeks WIG20-Short - indeks pochodny, którego zmiany są odwrotne do zmian wartości indeksu WIG20, odzwierciedlając wynik z portfela zbudowanego z krótkiej pozycji w akcjach wchodzących w skład indeksu WIG20.
Indeksy sektorowe - indeksy dochodowe obejmujące spółki w podziale na branże. Obecnie publikowane są indeksy: WIG-Banki, WIG-Budownictwo, WIG-Chemia, WIG-Deweloperzy, WIG-Energia, WIG-Informatyka, WIG-Media, WIG-Paliwa, WIG-Spożywczy, WIG-Surowce, WIG-Telekomunikacja.
Inne indeksy to: WIG-Plus, WIG-CEE, WIG-Ukraine, WIG-Respect, TBSPIndex.
Giełda powinna zapewniać:
  • koncentrację podaży i popytu na instrumenty finansowe dopuszczone do obrotu giełdowego w celu kształtowania powszechnego kursu,
  • bezpieczny i sprawny przebieg transakcji i rozliczeń,
  • upowszechnianie jednolitych informacji pozwalających na ocenę aktualnej wartości instrumentów finansowych dopuszczonych do obrotu giełdowego.
Obowiązujący na Giełdzie Warszawskiej system obrotu charakteryzuje się tym, że kursy poszczególnych instrumentów finansowych ustalane są w oparciu o zlecenia kupujących i sprzedających, stąd też zwany jest on rynkiem kierowanym zleceniami. Oznacza to, że w celu ustalenia ceny instrumentu sporządza się zestawienie zleceń zawierających dyspozycje kupna i sprzedaży. Kojarzenia tych zleceń dokonuje się według ściśle określonych zasad, zaś realizacja transakcji odbywa się w trakcie sesji giełdowych. Dla poprawienia płynności notowanych instrumentów, członkowie giełdy lub inne instytucje finansowe mogą pełnić funkcję animatora rynku, składając (na podstawie odpowiedniej umowy z Giełdą) zlecenia kupna lub sprzedaży danego instrumentu na własny rachunek.

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie prowadzi handel na czterech rynkach:

Główny Rynek GPW działający od uruchomienia Giełdy jest rynkiem regulowanym podlegający nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego. Obecnie na tym rynku handluje się akcjami, obligacjami, prawami poboru, prawami do akcji, certyfikatami inwestycyjnymi, produktami strukturyzowanymi, udziałami w funduszach ETF, instrumentami pochodnymi (kontrakty terminowe, opcje i jednostki indeksowe). Ponadto inwestorzy przewidujący spadki cen akcji mają możliwość zawierania transakcji w ramach krótkiej sprzedaży na najbardziej płynnych akcjach i obligacjach.
Na koniec lipca 2012 roku na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie było notowanych 434 spółek, z tego 40 to spółki zagraniczne. Kapitalizacja spółek krajowych wyniosła 455,1 mld zł a zagranicznych 189,4 mld zł. W ciągu pierwszych siedmiu miesięcy br. zadebiutowało 10 nowych spółek. Najwięcej spółek zagranicznych jest z Ukrainy – 11. Utworzono nawet odrębny indeks, odzwierciedlający ich notowania WIG Ukraine.
NewConnect, rozpoczął działalność w 2007 r. Jest to platforma obrotu akcjami oraz innymi instrumentami finansowymi w Alternatywnym Systemie Obrotu. Nie jest to rynek regulowany w rozumieniu stawy o obrocie instrumentami finansowymi, podlega natomiast regulacjom i nadzorowi GPW.
Jest to rynek przeznaczony przede wszystkim dla nowopowstałych, dynamicznie rozwijających się przedsiębiorstw, działających w obszarze nowych technologii. Notowane są tam też spółki z innych branż, np. finansów.
Procedury dopuszczeniowe na NewConnect są łagodniejsze w porównaniu rynkiem podstawowym GPW. Zamiast prospektu emisyjnego wystarczy sporządzić dokument informacyjny, który nie wymaga zatwierdzenia przez KNF. Zatwierdza go natomiast autoryzowany doradca.
Przedmiotem obrotu na NewConnect mogą być akcje, prawa do akcji (PDA), prawa poboru, kwity depozytowe oraz inne udziałowe papiery wartościowe. Stanowi miejsce i szansę pozyskania finansowania dla spółek w różnych fazach rozwoju, o dużym potencjale wzrostowym. Może stanowić etap w drodze na rynek Giełdy Papierów Wartościowych. W lipcu br. liczba notowanych tam spółek osiągnęła 400 a ich kapitalizacja wyniosła 8,1 mld zł.
Catalyst jest to zorganizowany rynek instrumentów dłużnych prowadzony przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie SA oraz BondSpot S.A. Utworzono go w 2009 r. w postaci dwóch platform obrotu w formule rynku regulowanego i dwóch - w formule alternatywnego systemu obrotu przeznaczone zarówno dla inwestorów detalicznych, jak i hurtowych.  
Celem tego przedsięwzięcia jest stworzenie warunków rozwoju rynku finansowych instrumentów dłużnych, dającym szanse na pozyskanie finansowania przedsiębiorstwom oraz jednostkom samorządu terytorialnego.
Na platformach transakcyjnych GPW oraz BondSpot notowane są obligacje korporacyjne, obligacje komunalne, obligacje skarbowe oraz listy zastawne. W strukturze Catalyst funkcjonują dwa rynki dla inwestorów detalicznych prowadzone przez Giełdę oraz dwa rynki dedykowane klientom hurtowym, prowadzone przez BondSpot. Wartość notowanych tam emisji 205 serii obligacji 123 przedsiębiorstw oraz 27 serii obligacji 12 samorządów stanowiła na koniec lipca łącznie około 45 mld zł. Ponadto na Catalyst na koniec lipca br. były notowane listy zastawne 2 emitentów (19 serii) oraz obligacjie skarbowe (36 serii).
Architektura Catalyst:
  • rynek detaliczny, regulowany, prowadzony przez Giełdę;
  • rynek hurtowy, regulowany, prowadzony przez BondSpot;
  • rynek detaliczny, alternatywny system obrotu, prowadzony przez Giełdę;
  • rynek hurtowy, alternatywny system obrotu, prowadzony przez BondSpot.
Poee Rynek Energii GPW –  najmłodszy rynek GPW, rozpoczął działalność w grudniu 2010 r. Jest platformą zawierania transakcji energią elektryczną i kontraktami terminowymi na energię przeznaczoną dla producentów energii, spółek obrotu i odbiorców końcowych.
GPW jest jedną z najszybciej rozwijających się giełd wśród europejskich rynków regulowanych i rynków alternatywnych regulowanych przez giełdy oraz największą giełdą krajową w regionie Europy Środkowo-Wschodniej. Obecnie GPW realizuje strategię rozwoju, mającą na celu wzmocnienie atrakcyjności i konkurencyjności polskiego rynku oraz uczynienie z Warszawy centrum finansowego regionu Europy Środkowo-Wschodniej.