Notowania instrumentów finansowych na sesji giełdowej zależą od wielkości sił podaży i popytu. Ich przebieg jest regulowany i nadzorowany przez Giełdę.
Systemy notowań
Notowania akcji na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. odbywają się w systemie: ciągłym (notowania ciągłe) oraz kursu jednolitego. Nadzór nad przebiegiem notowań sprawuje Przewodniczący Sesji.
Podstawowym kryterium dla ustalenia systemu notowań dla danych akcji jest płynność obrotu. Dla utrzymania wymaganej płynności emitent zawiera umowę z domem lub biurem maklerskim, który będzie pełnił funkcję animatora emitenta. Działalność takiego podmiotu polega na składaniu zleceń kupna lub sprzedaży danego instrumentu na własny rachunek.
W ciągu sesji notowań ciągłych kurs instrumentu zmienia się wielokrotnie. Transakcja jest zawierana, gdy dane zlecenie odpowiada warunkom zlecenia z drugiej strony rynku.
W systemie notowań ciągłych kursy na sesji mogą się zmieniać w stosunku do kursów odniesienia tylko w ramach wyznaczonych widełek. We wszystkich fazach notowań obowiązują statyczne oraz dynamiczne ograniczenia wahań od kursu odniesienia. Dla przykładu wysokość statycznych ograniczeń wahań kursów dla akcji, których kurs wynosi co najmniej 0,30 złotych wynosi 10% licząc od kursu odniesienia a 3,5% dla widełek dynamicznych.
Kursy instrumentów finansowych są ustalane z określoną dokładnością (krok notowania), która zależy od ich aktualnej jego ceny. Dla przykładu minimalna zmiana kursu akcji wynosi:
- 1 grosz - jeżeli jego wysokość nie przekracza 100 złotych,
- 5 grosz - jeżeli jego wysokość przekracza 100 złotych.
Kurs obligacji i listów zastawnych określany jest w procentach ich wartości nominalnej z dokładnością do 0,01 punktu procentowego.
W systemie kursu jednolitego cena instrumentu finansowego jest wyznaczana na podstawie zleceń maklerskich złożonych przed rozpoczęciem notowań (fixing). W przypadku notowań jednolitych z dwoma fixingami kurs jest wyznaczany dwukrotnie w ciągu sesji. W systemie kursu jednolitego obowiązują wyłącznie statyczne ograniczenia wahań kursów. Kursem odniesienia dla kursu jednolitego jest ostatni kurs jednolity. Dopuszczalne widełki od kursu odniesienia są identyczne jak dla notowań ciągłych.
Fazy sesji
Notowania instrumentów finansowych na sesjach giełdowych odbywają się od poniedziałku do piątku z wyjątkiem dni ustawowo wolnych od pracy i innych określonych przez Giełdę.
Przed rozpoczęciem notowań ciągłych ustalany jest kurs na otwarciu (pierwszy fixing) na podstawie zleceń, które wpłynęły w ostatniej fazie dnia poprzedniego oraz w danym dniu w fazie przed otwarciem.
W fazie przed otwarciem przyjmowane są zlecenia na otwarcie, ale nie są zawierane transakcje. Po wprowadzeniu każdego kolejnego zlecenia podawany jest teoretyczny kurs otwarcia (TKO) oraz teoretyczny wolumen otwarcia (TWO).
W fazie na otwarciu następuje określenie kursu otwarcia na podstawie ostatniego TKO, realizacja zleceń złożonych w fazie przed otwarciem.
W fazie notowań ciągłych zlecenia podlegają realizacji zgodnie z priorytetem ceny, a następnie priorytetem czasu przyjęcia do arkusza zleceń. Oznacza to, że jeżeli na realizację oczekują dwa zlecenia o takiej samej cenie realizacji, jako pierwsze będzie wykonane to, które wpłynęło do arkusza zleceń wcześniej. Transakcje zawierane są po kursie najlepszego zlecenia oczekującego na realizację w arkuszu zleceń. Wyjątkiem są lecenia PKC i PCR, które mają pierwszeństwo realizacji przed zleceniami z limitem ceny, niezależnie od czasu ich przyjęcia do arkusza zleceń.
W fazie przed zamknięciem przyjmowane są zlecenia na zamknięcie, ale nie są zawierane transakcje. Po wprowadzeniu każdego kolejnego zlecenia podawany jest teoretyczny kurs zamknięcia.
W fazie na zamknięciu na podstawie ostatnich zleceń jest ustalany kurs zamknięcia (drugi fixing). Jednocześnie następuje realizacja zleceń wprowadzonych w fazie przed zamknięciem po cenie równej kursowi zamknięcia. Kurs zamknięcia jest szczególnie ważny, gdyż na jego podstawie następuje ocena danej sesji. Jest on również brany pod uwagę przy wycenie portfeli inwestycyjnych oraz stanowi kurs odnie¬sienia na następną sesję. W fazie dogrywki transakcje zawierane są po cenie równej kursowi zamknięcia.
Tabela 1.
Harmonogram notowań akcji w systemie notowań ciągłych
godz. 8.30 – 9.00 Faza przed otwarciem
godz. 9.00 – Faza na otwarciu (określanie kursu na otwarciu)
godz. 9.00 – 16.50 Faza notowań ciągłych
godz.16.50 – 17.00 Faza przed zamknięciem
godz. 17.00 – Faza zamknięcia (określenie kursu na zamknięciu)
godz. 17.00 – 17.05 Faza dogrywki
Tabela 2.
Harmonogram notowań akcji w systemie notowań jednolitych
z podwójnym fixingiem
godz. 8.30 – 11.00 Faza przed otwarciem
godz. 11.00 – Faza na otwarciu (określenie kursu jednolitego)
godz. 11.00 – 11.30 Faza dogrywki
godz. 11.30 – 15.00 Faza przed otwarciem
godz. 15.00 – Faza otwarcia (określenie kursu jednolitego)
godz. 15.00 – 15.30 Faza dogrywki
godz. 15.30 – 17.05 Faza przed otwarciem